نظريه فشار
رفتارهاي انحرافي نتيجه فشارهاي جامعه است كه بعضي مردم را وادار به كجروي مي كند، بزهكاري هنگامي رخ مي دهد كه افراد نمي توانند آن چه را مي خواهند از طريق مجاري مشروع به دست آورند و خواسته هاي برآورده نشده، فشاري بر فرد جهت بزهكاري وارد مي كند. علاوه بر اين افراد گاهي اوقات خود را به خاطر عدم دستيابي به خواسته ها ملامت مي كنند و آن را ناشي از عدم توانايي هاي خود مي دانند. بنابر اين شكاف و گسستگي بين آرزوها و انتظارات در برخي موقعيت هاي خاص منشاء فشار است.
نظريه پنجره هاي شكسته
براساس اين نظريه جرم نتيجه يك نابساماني است. به طور مثال اگر پنجره اي شكسته باشد و مرمت نشود، آن فردي كه تمايل به شكستن قانون و هنجارهاي اجتماعي دارد، با مشاهده بي تفاوتي جامعه به اين امر دست به شكستن شيشه ديگري مي زند و ديري نمي گذرد كه شيشه هاي بيشتري مي شكند.
بر اساس اين نظريه چنانچه شهروندان و ضابطان يك جامعه نسبت به جرائم خفيف چشم پوشي كنند، اين امر در دراز مدت باعث بي نظمي و هرج و مرج در كل شهر و در نهايت جرائم بزرگ و شديد مي شود.
بنابر اين جرم، ناشي از تداوم بي نظمي است و برخورد قوي و قاطع و بدون چشم پوشي با جرايم ساده مي تواند از بروز جرايم بزرگتر جلوگيري كند.
نظريه كنترل اجتماعي
اين نظريه بر فرآيند اجتماعي كردن، بيشتر از مجازات كردن در برقراري نظم جامعه تاكيد دارد و براي تبيين برخي جرايم مانند سرقت كاربرد دارد. اين نظريه اين طور فرض مي كند كه اگر انسان ها به حال خود رها شوند، به طور طبيعي مرتكب جرم و كج روي خواهند شد.
طرف داران اين نظريه معتقدند آن چيزي كه مردم را به سمت هم نوايي با هنجارها و چشم داشت هاي اجتماعي مي كشاند، كنترلي است كه جامعه بر روي مردم اعمال مي كند. پس مردم فقط به اين دليل هم نوايي مي كنند كه جامعه قادر به كنترل اعمال آنان است و اگر كنترل نبود، ميزان هم نوايي مردم با هنجارها بسيار كم تر از آن چيزي بود كه اكنون هست.
پيش فرض اين نظريه اين است كه براي كاستن از بزهكاري و جرم بايد همه افراد كنترل شوند.
نظريه محروميت نسبي
بر اساس اين تئوري مردم از طريق مقايسه خود و امكانات طبقه بالاتر احساس محروميت نسبي كرده و مرتكب اعمال غير قانوني براي رسيدن به سطوح بالاتر مي شوند.
يافته هاي پژوهشي نشان داده كه اكثر سارقان، پايگاه اجتماعي اقتصادي پاييني در جامعه داشته اند و طبعاً وسايل لازم براي رسيدن به اهداف مشروع را نداشتند. اين بدان معني است كه عواملي چون محروميت نسبي در زندگي و دست نيافتن به پايگاه اجتماعي مورد انتظار آنان را به سوي جرم سوق داده است. بنابر اين اگر بناست با سرقت مبارزه شود، به جاي مبارزه با سارق كه خود محصول و برونداد سيستم است، بايد به اصلاح ساختاري پرداخت كه سارق را پديد مي آورد.
ويژگي هاي جرم سرقت
1-همراهي سرقت و اعتياد: پژوهش هاي متعدد در خيلي از نقاط دنيا به صراحت رابطه ميان اعتياد به مواد مخدر و ارتكاب جرم را نشان مي دهند. به عبارت ديگر افرادي كه ماده مخدر مصرف مي كنند بيش از بقيه مرتكب جرم و جنايت مي شوند. تحقيقات پليس نشان مي دهد كه 70 درصد جرم سرقت خرد استان اصفهان نيز به صورت مستقيم با اعتياد همراه است.
2-همراهي سرقت با خشونت: برداشتن يا تلاش براي داشتن هر چيز ارزشمندي از يك شخص به زور يا تهديد كه به صورت غير منتظره، ناگهاني و گاهي اوقات همراه با ترسانيدن كه مجرم با فرد قرباني مواجه مي شود. در اين رابطه بايد گفت كه بيش از 80درصد سرقت هاي به عنف در استان اصفهان توسط افراد شرور و خشن رخ مي دهد.
3- رابطه سرقت و بيكاري: هرقدر جوانان بيكارتر باشند و نظارت كمتري بر آنان اعمال شود، تمايلشان به ارتكاب جرم به خصوص سرقت بيشتر مي شود.
4-ارتباط سرقت و حاشيه نشيني: حاشيه نشيني از دو جهت باعث بروز جرم به خصوص سرقت و خشونت مي گردد:
1-وجود فرصت هاي اضافي و خالي بودن اوقات فراغت
2-نداشتن درآمد.
5- ارتباط سن با سرقت: يافته ها حاكي از آن است كه سرقت در سنين اوج قدرت بدني، آمادگي جسماني و چابكي كه فرد در حركت است بيشتر مي باشد. نزديك به 40 درصد سارقان استان اصفهان در رده سني 15 تا 24 سال و 50 درصد در رده سني 25 تا 39 سال هستند.
6- رابطه دوستان ناباب و سرقت: رفتار مجرمانه مانند هر رفتار ديگري آموختني است. از اين رو داشتن دوستان ناباب و حضور در باندهاي تبهكاري در كشيده شدن فرد به سوي سرقت نقش اساسي دارد.
7-ارتباط سرقت و محل سكونت: محيط تاثير بسيار زيادي در بروز جرائم مختلف دارد. سرقت در مناطق مرفه تر و به ويژه شهرهاي بزرگ بيشتر رخ مي دهد.
8-ارتباط شغل با سرقت: هنگامي كه توزيع ثروت و كار به صورت عادلانه صورت نگيرد و اشتغالزايي به خوبي انجام نشود و فرصت هاي شغلي در اختيار يك عده خاص باشد زمينه روي آوري به سرقت بيشتر مي شود. آمارها نشان مي دهد كه 70 درصد سارقان دستگير شده در استان اصفهان بيكار و تنها 30 درصد آنها شاغل بودند.
9- خانوادگي بودن سرقت: يكي از عوامل بروز سرقت هاي خانوادگي كه عمدتاً از خارج استان مي باشند شيوه هاي تربيتي خشونت آميز والدين و يا همانند سازي كودك با پدر مجرم و بزهكارش است.
چگونگي مشاركت دستگاه ها در پيشگيري از جرم سرقت
-همه دستگاه ها بايد در تربيت افراد حضور موثر داشته باشند. آموزش و خدمات لازم را ارائه دهند.
-به منظور كشف جرم سريع و علمي بايد پليس مجهز به وسايل مدرن روز بوده و جهت اقدامات سريع و موثر آموزش لازم ببيند.
-با توجه به سابقه سارق بايد احكام قاطع صادر گرديده تا هزينه جرم افزايش نيابد. به اين -منظور بايد تعامل لازم بين دستگاه ها برقرار گردد.
-ايجاد شرايط لازم جهت بازگشت به جامعه و كار جهت سارقيني كه حبس قانوني را طي نموده اند.
-توجه به بهداشت رواني قربانيان و حادثه ديدگان سرقت
-به منظور بازگشت بهينه پس از محكوميت با نظارت دستگاه هاي ذي ربط نسبت به فراهم كردن كار و آموزش فرد اقدام شود.
-ايجاد اردوگاه هاي كار جهت سارقان زنداني جهت جلوگيري از نخوت، آموزش فنون سرقت در زندان و آمادگي بازگشت به جامعه
-تا حد امكان خودداري از اعطاء مرخصي و آزادي مشروط به زندانيان سابقه دار به خصوص در ايام تعطيل
-كنترل سارقان آزاد شده در جامعه جهت جلوگيري از بزهكاري جديد
-بانك ها و ساير مراكز پولي و اعتباري موظفند كليه تجهيزات ايمني را در شعبات خود نصب و از آماده بكار بودن آنها كاملاً اطمينان حاصل و به موقع نيز تصاوير دوربين ها را در اختيار پليس قرار دهند.
- راه اندازي بانك، موسسه مالي و اعتباري و صندوق هاي قرض الحسنه مي باست با هماهنگي پليس پيشگيري فرماندهي انتظامي استان اصفهان و شهرستان هاي استان صورت گيرد.
سرتيپ دوم پاسدار عبدالرضا آقاخاني فرمانده انتظامي استان اصفهان
