فرزانه توکلی - زنگ خانه را می زنند. انتظار میهمان و یاآشنا را نداری.خانم جوانی به محض برداشتن آیفون شروع به صحبت می کند و دسته ای قبض با رقم های مختلف نشان می دهد . شما بدون آنکه بخواهی دعوت به انجام کار خیر می شوی. موسسه کمک به ایتام، زنان سرپرست خانوار، زندانیان و دهها نام و عنوان دیگر.
روزگاری نه چندان دور قلک های پلاستیکی توی هر خانه ای خودنمایی می کرد. قلکی که مدافع بلا بود و ضامن سلامتی. اما هیچ وقت کسی سوال نمی کرد مرجع قانونی معتبری پشت این قلک ها هست؟
حالا با ورود به عصر مدرن قلک های پلاستیکی جای خودشان را به شماره حساب بانکی و قبض های کاغذی و اینترنتی داده اند وبسیاری از انجمن ها و مؤسسات خیریه در قالب انجمن های مددکاری ایتام فعالیت های چشمگیری را در سراسر کشور آغاز کرده اند. فعالیت این مؤسسات به گونه ای است که برخی با مجوز و برخی بدون مجوز در سطح شهرها فعالند و به منظور حمایت از ایتام، زنان و کودکان بی سرپرست و یا خانواده های مستمند و نیازمند تشکیل شده اند. اما در کنار فعالیت خوب برخی از این انجمن ها و مؤسسات، متاسفانه در نبود نظارت های کارآمد، مؤسساتی نیز به وجود آمده اند که کلاهبرداری می کنند و به اغفال مردم می پردازند.
کدام نهاد مسئول است؟
سازمان بهزیستی کشور یک نهاد دولتی است و کار حمایتی انجام می دهد و از نظر قانونی این اجازه را ندارد که نیروهای خود را جهت جمع آوری کمکهای نقدی به درب منازل بفرستد و یا صندوقهایی را در اماکن عمومی نصب کند.
موسسه های غیردولتی مجوز فعالیت از سوی سازمان بهزیستی را مطابق با دستور العمل قانونی می گیرند. اما اینکه قانونی به کار خود ادامه می دهند یا نه نظارت دقیقی را می طلبد.
سازمان بهزیستی فقط بر موسسات خیریه تحت پوشش نظارت می کند و هیچ مجوزی برای تاسیس صندوقهای صدقه ندارد.
البته در این میان کمیته امداد امام خمینی(ره) نقش پر رنگی را بازی می کند. اما سازمان اوقاف و وزارت کشور نیز دستی در آتش دارند.
صدور مجوز برای فعالیت موسسات خیریه از طریق وزارت کشور صورت می گیرد و این وزارتخانه بر نحوه عملکرد موسسات خیریه نظارت دارد و در کنار آن نظارت و رسیدگی به عملکرد موسسات خیریه، سازمان اوقاف و امور خیریه کشور به عنوان مراجع تخصصی موسسات خیریه معرفی شده است. همچنین نظارت بر فعالیت موسسات خیریه از طریق هیئت های نظارت بر سازمانهای مردم نهاد در استانها و شهرستانها و با هماهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه صورت می گیرد.
اما آنچه مسلم است علیرغم اینکه تمام سازمانها و نهادهای مذکور آمادگی خود را برای حمایت از موسسات خیریه بی صاحب و بدون هیچ گونه نظارتی اعلام کرده اند، بعضی از مدیران عامل این موسسات بدون توجه به این شعارها به کارهای غیرقانونی خود ادامه می دهند و کلاه گشادتری برای پولها و کمکهای نقدی مردم دوخته اند!
نیت مهم است یا هدف؟
فقط کافی است پایتان را برای یک پیاده روی کوتاه بیرون خانه بگذارید یا دقایقی را برای استراحت روی صندلی پارکی بنشینید تا شاهد انواع پیشنهادها باشید. از خرید جوراب گرفته تا کاغذ های دعا و فال. اگر هم طالب خرید نباشی در هر صورت با حس ترحم مبلغی را کمک می کنی. در کنار این درخواست های حضوری انواع صندوق های مدرن آکواریومی برای حمایت از انواع بیماری ها جلوی هر اداره و دفتری ذهنت را درگیر می کند. بسیاری از مواقع شفاف نبودن این عرصه سد راه هر گونه مهربانی و کمک می شود.اگرچه برخی معتقدند نیت مهم است و مسئولیت متولی این نیت پای خودش و با حساب و کتاب آخرت!
روش های مدرن گدایی در کشورهای پیشرفته
وقتی صحبت از گدا می‌شود اولین تصویری که از این افراد در ذهن همه نقش می‌بندند فردی ناتوان و رنجور است که در طلب کمک گوشه خیابان افتاده یا دنبال یک نفر راه می‌افتد و مدام از او طلب پول می‌کند. این یک راه قدیمی برای گدایی کردن است اما امروزه گداهای مدرن روش‌های جدید را برای درآمدزایی ابداع کرده‌اند. به‌نظر می‌رسد که روش‌های قدیمی تکدی گری در اسپانیا دیگر رونق ندارد برای همین گدایان این کشور دست به ابتکار جدیدی زده‌اند که به هیچ یک از اصول قدیمی تکدی‌گری پایبند نیست.
این روش بیشتر با دنیای مدرن امروزی سازگار است. اگر در خیابان‌های اصلی، میدان و معابر عمومی اسپانیا قدم بزنید افرادی را می‌بینید که شکل ظاهری آنها اصلاً عادی به نظر نمی‌رسد. زن و شوهری کاملاً خود را به رنگ طلایی درآورده‌اند و در گوشه‌ای ایستاده‌اند. مرد دیگری در حالی که لباس عجیب و غریبی به تن دارد روی جعبه‌ای ایستاده و ساعت‌ها یک پایش را بالا گرفته و بی‌حرکت ایستاده است. چنین روشی در اسپانیا به گدایی هنرمندانه مشهور است. در این روش، به ظاهر ساده به نظر می‌رسد اما از آنجا که استفاده از این روش در اسپانیا رایج است گداهای این کشور می‌بایست خود را به هنرمندانه‌ترین شکل ممکن دربیاورند تا چشمگیر‌تر از رقیبان خود باشند. زیرا فقط در این صورت است که عابر پیاده توجهش به آنها جلب می‌شود و حاضر است سکه‌ای در کاسه یا جعبه‌ای که متکدی در کنارش گذاشته بیندازد.
مهربانی‌متر
مطمئناً تا به حال نام «مهربانی‌متر» به گوشتان نخورده است. مهربانی‌متر نام وسیله‌ای شبیه «پارکومتر» است که در خیابان‌های شهر اوتاوای کانادا و برخی دیگر از شهرهای آمریکا کار گذاشته شده‌اند. به عقیده مسئولان این شهرها به‌جای اینکه مردم شهر، پول‌های خود را به متکدیان بدهند بهتر است آن را در این مهربانی‌مترها بیندازند. مسئولیت مهربانی‌مترها برعهده آژانس‌های سرویس اجتماعی است که با جمع‌آوری پولها به مردم فقیر کمک می‌شود.
اگرچه استفاده از این دستگاه‌ها به نظر بسیاری روش خوبی برای کمک به شمار می‌رود اما در مقابل متکدیان نسبت به این روش‌ها اعتراض دارند. آنها معتقدند که با استفاده از مهربانی‌متر آمار جرم را بالا می‌برد. زیرا در بسیاری از موارد چون به گداهای شهر پول کمتری پرداخت می‌شود از این رو متکدیان سعی می‌کنند تا با دزدی مخارج روزانه را تأمین کنند.
نوشتن پیام خنده‌دار
یکی دیگر از روش‌های تکدی‌گری ارسال پیام‌های گوناگون برای عابران پیاده است. البته در این روش که در ژاپن زیاد دیده می‌شود. ارسال پیام از طریق تلفن‌های همراه صورت نمی‌گیرد بلکه متکدیان سعی می‌کنند جمله‌های جالب و خواندنی را روی تکه‌های مقوا بنویسند تا توجه عابران به آنها جلب شود. جمله‌هایی که آنها استفاده می‌کنند معمولاً خنده‌دار هستند مثلاً اینکه «پدرم را نینجاها کشته‌اند، برای کاراته یاد گرفتن به پول نیاز دارم»، «من مسافر زمان هستم» و دیگر جمله‌های خنده‌دار که هر کدام بهتر باشد پول بیشتری نصیب متکدی می‌کند.
شما حق انتخاب دارید
دراینکه کمک به همنوعان و نیازمندان علاوه بر احساس آرامش و رضایت درونی می تواند حس امنیت و سلامتی به همراه داشته باشد شکی نیست اما چگونه کمک کردن به انتخاب شماست. کمک وهمیاری از طریق یک موسسه خیریه، کمک نقدی به کسی که در کوچه و خیابان ابراز نیاز می کند یا آبرومندی که با سیلی صورتش سرخ نگه می دارد. انتخاب با شماست. به این حس زیبا و انسانی پاسخ دهید اما عقلانی و ثمربخش.
