حبیب صادقی- سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی یکی از مهم‌ترین فاکتورهای توسعه هر کشوری است. در دهه اخیر کشورهایی همچون هند و چین و کشورهای آسیای جنوب شرقی با استفاده از این بازار توانسته‌اند به رشدهای خیره‌کننده‌ای دست یابند. این‌که چرا کشورهای مختلف نمی‌توانند به تناسب ظرفیت‌هایی که دارا هستند، از رشد اقتصادی مناسب برخوردار باشند، موضوعی است که ذهن همگان را به خود مشغول کرده است. پاسخ‌گویی به این سوال نیاز به انجام مطالعات جامع دارد که در آن ابعاد فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد.
نقش و اهمیت متغیر رشد اقتصادی در اقتصاد کشورها از آن جهت است که رشد اقتصادی مناسب باعث می‌شود که درآمد سرانه که در تئوری‌های اقتصادی نشان‌دهنده سطح رفاه جامعه است، بهبود یابد. برخورداری از رشد اقتصادی مطلوب سبب می‌شود که در وضعیت متغیرهای اقتصادی نظیر پس‌انداز، سرمایه‌گذاری، اشتغال، بیکاری و... همین‌طور متغیرهای اجتماعی بهبود حاصل و ثبات در کشور حاکم شود.
در دستیابی به رشد مناسب، عوامل مختلفی موثر است. توجه به رشد اقتصادی در مقوله تولید قرار دارد و در علم اقتصاد «رشد اقتصادی» از سرفصل‌های بسیار مهم محسوب می‌شود. بسیاری از اقتصاددانان معتدند که رشد اقتصادی هر کشوری از قواعد حاکم بر اقتصاد تاثیرپذیر است و برای تغییر در رشد اقتصادی لازم است مواردی نظیر مبانی حاکم بر حقوق سرمایه‌گذار، حقوق مترتب بر خلق، انتقال و نشر تکنولوژی محدودیت‌های مربوط به مداخلات دولت در امور بنگاه‌های اقتصادی، چارچوب‌های حقوقی حاکم بر روابط میان کارگر و کارفرما، خانوارها، بنگاه‌ها و موسسات مالی، قوانین مرتبط با توسعه رقابت، قواعد حاکم بر ورود و خروج از بازار، قواعد ناظر بر تعاملات بین‌المللی اعم از ورود و خروج سرمایه و واردات و صادرات کالا، تعرفه‌ها و... به‌گونه‌ای تغییر و اصلاح شوند تا در تعقیب رشد اقتصادی مانعی وجود نداشته باشد یا موانع کمتر شوند.
سهم ایران از جذب سرمایه‌گذاری خارجی در سال 2014 تنها 0.17 درصد بوده است. این آخرین آماری است که آنکتاد در حوزه سرمایه‌گذاری منتشر کرده است. نکته مهم این است که مروری بر سهم ایران از سرمایه‌گذاری خارجی در سال‌های 2012 و 2013 نشان می‌دهد سهم ایران از جذب سرمایه‌های خارجی مدام در حال کاهش بوده است. رقم جذب سرمایه‌ها در ایران با توجه به ظرفیت‌های بالای اقتصاد ایران و رتبه 18 ایران در میان بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان (براساس تولید ناخالص داخلی با تعدیل قدرت برابری خرید) رقم ناچیزی است؛ اما نکته قابل توجه این است که در مقابل کاهش جذب سرمایه‌گذاری خارجی، میزان خروج سرمایه از ایران در سال 2014 نسبت به سال قبل 4 برابر شده است.
مطابق آمار سالانه 150 هزار ایرانی با تحصیلات عالی از ایران خارج می‌شوند که این معادل خروج 150 میلیارد دلار سرمایه از کشور است که در اختیار کشورهای دیگر قرار می‌گیرد.
آمار دیگری نیز می‌گوید ایرانیان خارج از کشور حدود 4 هزار میلیارد دلار سرمایه در اختیار دارند. حدود 5 میلیون ایرانی در خارج از کشور زندگی می‌کنند و این‌ها اکثرا نیروی انسانی خلاق، کارآفرین و صاحب فکر هستند.
با استناد به این آمار می‌توان این‌گونه محاسبه کرد که هر ایرانی خارج از کشور به طور متوسط 800 هزار دلار سرمایه در اختیار دارد. علت خروج این میزان از سرمایه را در عوامل متعدد بنیادی، قانونی، فرهنگی و ساختار سیاسی کشور باید جست‌وجو کرد. در این میان نباید از رویکرد اقتصادی اتخاذ شده توسط دولت‌ها، بی‌ثباتی در قوانین، نبود شرایط برابر برای بخش خصوصی، ناهماهنگی در نهادهای مختلف موجود کشور و... غفلت کرد.
این درحالی است که دولت انتاریو به جذب مهاجران کارآفرین (Entrepreneur) پرداخته اند. دولت انتاریو (به مرکزیت شهر تورنتو Toronto) تصمیم گرفته است در این گروه مهاجر بپذیرد و روش مهاجرت کارآفرینی استان انتاریو بر اساس موارد زیر بنا نهاده شده است که بازهم قابل تامل است: - حداقل دارایی متقاضی بین 800 هزار الی یک و نیم میلیون دلار کانادا باشد (بسته به منطقه ای که قصد مهاجرت به آن را دارد) - متقاضی طی 15 سال گذشته حداقل 3 سال سابقه مالکیت واحد تجاری یا مدیریت رده بالای یک واحد تجاری را دار باشد- متقاضی قصد دارد بین 500 هزار الی یک میلیون دلار در انتاریو سرمایه گذاری کند (بسته به منطقه ای که قصد مهاجرت به آن را دارد و نوع واحد تجاری) - سرمایه گذاری براساس خرید یک واحد تجاری موجود یا شروع یک تجارت جدید خواهد بود. لازم است که حداقل یک سوم واحد تجاری به نام متقاضی باشد- متقاضی فعالانه مدیریت واحد تجاری خود را در انتاریو به عهده خواهد گرفت- از طریق این روش مهاجرتی حداقل دو شغل تمام وقت برای شهروندان یا مقیمان دایم کانادا ایجاد خواهد شد- متقاضی می تواند یک شریک هم با خود به کانادا بیاورد- برای متقاضی ویزای کار صادر خواهد شد. وی دو سال فرصت دارد که تمام شرایطی که به آن متعهد است (از جمله بهبود سطح زبان انگلیسی خود) را بجا بیاورد. وقتی این کار انجام شد به متقاضی امکان تقاضا برای اقامت دائم کانادا داده می شود. این روش اواخر سال 2015 میلادی راه اندازی شد.
اما اقتصاد ایران نیازمند بازگشت سرمایه‌های ایرانیان خارج از کشور است. مورد انتظار است که حاکمیت باید درباره بازگشت و ورود آنها به کشور فراخوان بدهد. از نظر اقتصادی با توجه به این‌که ایرانیان خارج از کشور سابقه زندگی طولانی در خارج را دارند، ورود آنها به کشور نگاه مثبتی را برای سرمایه‌گذاران خارجی درباره ایران ایجاد خواهد کرد و تمایل آنها را برای سرمایه‌گذاری در ایران بیشتر می‌کند.
