عصر ارتباطات و تجهیزات مرتبط به آن در طول یک دهه اخیر با چنان رشد قابل توجهی همراه شده که کمتر کسی گمان می کرد روزی تجهیزات ارتباطی - مخابراتی با چنان گستردگی همراه شود که کثرت آن در کشوری 80 میلیون نفری به 72 میلیون سیم کارت فعال افزایش یابد، به واقع ضریب نفوذ این تجهیزات به بیش از 90 درصد رشد یافته است.
تبلت، لپتاپ و گوشی های هوشمند آن چنان گسترش یافته که بخش قابل توجهی از عموم مردم به فراخور شرایط مالی، اقتصادی و شغلی خویش از آن بهره می گیرند، در چنین شرایطی، برخورداری دانش آموزان از تلفن های همراه به امری کاملا طبیعی و عادی تبدیل شده است.
در کمتر از دو دهه گذشته، تلفن همراه کالایی تجملاتی محسوب می شد که کمتر کسی امکان استفاده از آن را پیدا می کرد زیرا تهیه آن، قیمت بسیار بالایی را می طلبید و حتی در مقاطعی، داشتن چنین کالایی امتیازی ویژه و خاص و نشانه ای از بنیه قوی اقتصادی محسوب می شد، اما امروزه این تلفن ها دیگر کالای تجملاتی خاص دوران گذشته به شمار نمی روند و در هر کوی و برزنی، پیر و جوان، زن و مرد از آن برخوردار هستند.
همین شیوع و گستردگی کافی بود تا برخی کارشناسان نفوذ و تکثر فزاینده تلفن های همراه در میان دانش آموزان را نوعی تهدید عنوان کنند! زیرا به اعتقاد آنها وجود چنین تجهیزاتی باعث برهم خوردن تمرکز دانش آموزان شده و این امر در روند صحیح آموزش در کلاس درس اختلال ایجاد می کند.
با وجود ممنوعیت های قانونی حمل موبایل توسط دانش آموزان و غیر مجاز بودن ورود آن به مدارس،کم نیستند محصلانی که آن را در کیف مدرسه یا جیب خود قرار می دهند و با بی اعتنایی نسبت به این ممنوعیت، تلفن همراه خود را برای ثانیه ای از خود دور نگاه نمی دارند.
حمل تلفن همراه به مدارس، قانونی یا غیر قانونی؟
آنچنان که احمد عابدینی، معاون شورای عالی آموزش و پرورش عنوان داشته، شورای مذکور هیچگاه به صراحت ممنوعیت حمل موبایل به داخل مدارس را ممنوع نکرده است، اما طبق ماده 68 آیین نامه اجرایی مدارس، دانش آموزان از آوردن وسایل تجملی، آرایشی و اقلام غیر مرتبط به مدارس اجتناب کنند.
به تبع این آیین نامه برخی از مدیران و مسوولان مدارس گوشی همراه را نیز در زیر مجموعه چنین وسایلی قلمداد می کنند و طبیعتا در چنین شرایطی ورود آن به کلاس درس ممنوع اعلام می شود.
البته تاکنون شورای عالی آموزش و پرورش تفسیر مذکور را تایید یا رد نکرده و همین امر باعث شده برخی از مدارس بر ممنوعیت ورود تلفن همراه پافشاری کنند و البته برخی دیگر از مراکز آموزشی، منعی برای آن لحاظ نکرده اند.
پیدا و پنهان تلفن همراه؛ از فرصت تا تهدید
دو موضوع و دغدغه اصلی در خصوص گوشی های همراه، ذهن مدیران آموزشی را در دنیا به خود معطوف ساخته، مورد نخست به سلب تمرکز از دانش آموزان در کلاس درس و دغدغه بعدی به احتمال انتقال فایل های غیر اخلاقی میان محصلان باز می گردد، در واقع این دو عامل، دلیل اصلی ممنوعیت ورود تلفن همراه به کلاس های درس در ممالک شرقی و غربی دنیا است.
البته در این میان برخی نیز مدافع وجود تلفن همراه در کلاس های درس هستند. حامیان این امر معتقدند تلفن همراه وسیله ای ارتباطی است که در شرایط خاص و بحرانی امکان ارتباط میان والدین با دانش آموزان و بالعکس را فراهم می کند.
از سویی برخی دیگر نیز بر این موضوع تاکید می کنند که تلفن همراه دانش آموزان وسیله ای محسوب می شود که به نوعی باعث خود نظارتی برخی از معلمان می شود که همچنان بر تنبیه بدنی اصرار می ورزند.
موافقان وجود تلفن همراه در کلاس های درس می گویند: امکان ثبت و ضبط تصاویر و مستند سازی از صحنه تنبیه دانش آموزان تا حدود بسیاری، هر گونه اِعمال برخورد فیزیکی را محدود می کند.
طرح تبلت دانش آموزی، زیر سایه فشار مالی
با رشد و پیشرفت تکنولوژی و فناوری، برخی از مراکز و مدارس آموزشی وجود دستگاه ها و تجهیزاتی همچون تبلت را تسهیل کننده امر آموزش تلقی می کنند.
این طرح که مقطعی در برخی مدارس پایتخت نیز اجرایی شد به دلیل تحمیل فشار مالی به اولیا و والدین دانش آموزان به حاشیه رفت، پیش از این طرح مذکور(تبلت دانش آموزی) در برخی از کشورهای دنیا همچون شیلی، برزیل، اکوادور، کلمبیا، مکزیک، جاماییکا، پرو، پاراگویه، السالوادور، هندوراس، ونزویلا و... عملیاتی شد و در دستور کار قرار گرفت.
بهره گیری از فناوری ها و تجهیزات نوین اجتناب ناپذیر است
علیرغم تهدیداتی که با وجود تلفن همراه از سوی دانش آموزان در مدارس و کلاس های درس احساس می شود،
اما نباید از نظر دور داشت که امروزه نقش فناوری و تکنولوژی در امر آموزش اجتناب ناپذیر به نظر می رسد و نمی توان با محدود ساختن چنین ادواتی، دانش آموزان را به عدم استفاده از آن مجاب ساخت.
البته هدف از این ممنوعیت صرفا ایجاد محدودیت استفاده از تلفن همراه در ساعات آموزشی است اما روی دیگر این سکه، ظرفیت هایی است که این نوع خاص از تکنولوژی می تواند در تسهیل امر آموزشی و تعیلم و تربیت ایجاد کند.
در واقع به نظر می رسد با لحاظ کردن اندکی انعطاف پذیری و تعریف چارچوب های خاص بتوان تا حدود بسیاری بر این مساله فایق شد.
نفس استفاده از فناوری و تجهیزات نوین در دنیایی که هر روز شاهد ظهور و بروز تکنیک ها و ادواتی جدید در حوزه های گوناگون هستیم امری مبارک و سازنده به نظر می رسد، شکی نیست که نمی توان تمام قد به دفاع از این تجهیزات برخواست اما می توان با پرهیز از نگاه سیاه و سفید و لحاظ کردن تعادل و نگاهی خاکستری به نتیجه و تصمیمی بینابین نایل شد.
احمد اخوان، جامعه شناس و آسیب شناس مسایل اجتماعی، در تشریح مزایا و مضرات تلفن همراه و استفاده از آن در میان دانش آموزان می گوید: بدون تردید بخش قابل توجهی از اوقات دانش آموزان خارج از کلاس درس و مدرسه است و تجربه نیز ثابت کرده منع مکرر و موکد در برخی مواقع نتیجه معکوس خواهد داد.
از سوی دیگر در عصری به سر می بریم که شاهد وفور کتب الکترونیکی و مجازی هستیم و بخش قابل توجهی از مطالعات عموم مردم در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی صورت می گیرد. با چنین اوصافی باید راهکاری هوشمندانه اتخاذ شود تا بر مبنای آن از این فضا به نحوی شایسته بهره گیری شود.
به نظر می رسد در مجموع، ثمرات رفع ممنوعیت استفاده از تلفن های همراه در مدارس و کلاس های درس بر مخاطرات و تهدیدات احتمالی آن می چربد و می توان با یک برنامه ریزی دقیق و تعامل سازنده، مخاطرات احتمالی این فناوری و تکنولوژی را به حداقل ممکن کاهش داد و از این ظرفیت به نحو مطلوبی بهره برد.
سیم کارت ها و گوشی های قابل کنترل
در سالهای اخیر موضوع استفاده از سیم کارت های داشن آموزی در مقاطعی، بسیار داغ شد، اما بعد از مدتی ظاهرا از تب و آتش تند آن کاسته شد وکم کم این موضوع به حاشیه رفت.
به نظر می رسد باید با نگاهی ویژه و عزمی جدی، مجددا طرح های این چنینی در دستور کار قرار گیرد و با ارایه تجهیزات و فناوری های قابل کنترل همچون گوشی ها یا تبلت های دانش آموزی که امکان اعمال محدودیت هایی خاص بر آن غیر ممکن نیست، استفاده از فناوری ها و تجهیزات نوین همچون تلفن های همراه، اینترنت سالم، کتابخانه دیجیتال و... تسهیل شود تا استفاده بهینه از چنین ظرفیت هایی، به نحوی اصولی و قاعده مند فراهم و مهیا شود که یقینا از ثمرات آن هم دانش آموزان، هم خانواده ها و هم متولیان آموزشی بهره مند خواهند شد.
