وقتی همه مسئولین مقصرند، متخلف موتورسيكلت است نه موتور سوار!!!

نداشتن گواهینامه، کلاه ایمنی، پلاک جدید موتور، عدم بیمه نامه موتور سیکلت و ... یعنی اگر شخصی بدون هر یک از این موارد در حال تردد در خیابان های شهر باشد متخلف است، اما ما در شهر اصفهان چند درصد از این باب تخلف ها روزانه می بینیم؟!! و متاسفانه فقط شعار می شنویم در حالی که اولین گام بایستی در مسیر زیرساختها باشد. طرح هایی که دفتر مطالعات نیروی انتظامی برای کنترل و مقابله دارد تا کنون هیچ یک بطور قطعی راه گشا نبوده است. مثلا ابطال کارت سوخت موتورسیکلت در صورت ورود و تردد در اتوبانها! مگر چقدر در کارت سوخت شارژ است؟ آیا زمان آن نرسیده که از جبر معقول و عملیاتی جهت رفاه حال همشهریان استفاده شود!؟     

بارها دیده ایم عابران وحشتزده ای که از صدای غران موتوری به حاشیه خیابان پناه برده اند. صدای ویراژشون آمیخته با بوقهای ممتد، فریاد عابر و اعتراض رانندگان، موسیقی هر روزه این شهر است. نوایی که نه برای راکبان خوش است و نه سایر شهروندان. براساس آمارها عامل ۲۲ درصد تصادفات جاده ای در کشور موتور سیکلت سواران هستند و ۲۰ درصد کشته شدگان تصادفهای شهر و ۴۵ درصد مجروحین آن را همین گروه تشکیل می دهند.
در چنین وضعیتی که به گفته کارشناسان برای نجات شهر و شهروندان باید به فکر راه چاره و مواردی چون توسعه حمل‌ و نقل عمومی بود، رییس شورای اسلامی شهر اصفهان با تاکید بر اینکه اجرای طرح زوج و فرد در اصفهان موفقیت آمیز بوده از پلس راهور خواستار افزایش اعمال قانون در این زمینه شده است.
برای کاهش آلودگی ناشی از موتورسیکلت که چندین برابر یک خودرو معمولی تولید آلایندگی می‌کند باید موتورسیکلت‌های سطح شهر کنترل شوند.توسعه حمل‌ونقل عمومی راه‌حلی برای کاهش تراکم خودرو در سطح شهر است و حمل‌ و نقل عمومی هنوز به اندازه کفایت توسعه نیافته است.

در حال حاضر شاهد افزایش ترافیک در مرکز و جنوب و سایر نقاط شهر اصفهان هستیم این در حالی است که در روزهای اول اجرای این طرح، ترافیک به طور چشمگیری کاهش یافته بود. براساس آمار رسمي روزانه ۹۰۰هزار خودرو در شهر اصفهان تردد مي کند که همين امر باعث ايجاد ترافيک سنگيني در بيشتر خيابان هاي اصفهان مي شود. در اين کلان شهر ۱۶۰ تقاطع به سيستم چراغ فرماندهي هوشمند مجهز است که تعدادي از آنها از طريق دوربين هاي نظارت تصويري کنترل مي شود.

اجرای طرح‌های سلبی بدون ایجاد زیرساخت‌های لازم مثل توسعه حمل‌ونقل عمومی، حکم یک مُسَکِن را دارد که حل معضل را به تاخیر می‌اندازد و در نهایت مشکل حادتر جلوه می‌کند. میزان تردد موتورسیکلت ها در محدوده طرح زوج وفرد افزایش یافته و به دنبال آن شاهد رشد تصادفات به علت عدم رعایت قوانین و مقرارت هستیم و توسعه و تقویت حمل و نقل عمومی و رفع گلوگاه های معابر و استقرار نیروهای بیشتر پلیس در این خصوص راهکار اساسی است. بدین صورت که شهروندان به استفاده از موتورسیکلت روی آورند و به همین دلیل نیز هرساله متأسفانه میزان موتورسیکلت‌های شهر حدود صددرصد افزایش می‌یابد.

در حال حاضر 2 ميليون دستگاه موتورسيكلت در ايران وجود دارد. به بيان ديگر معادل 10 درصد جمعيت كشور موتور در خيابان‌ها ويراژ مي‌دهد ولي جالب اينجاست كه اين تعداد، 20 درصد تصادفات فوتي و 40 درصد تصادفات جرحي در كلان شهرها را به خود اختصاص داده‌اند. ماهيانه 85 تا 90 هزار موتور در كشور پلاك مي‌شود، طبق آمار در سال 89 تنها در شهر اصفهان، حدود 67 هزار موتور شماره‌گذاري شده (با کسر موتورسیکلت هایی که از رده خارج هستند و بعضا بدون شماره گذاری و...) در سطح شهر تردد می کنند.

50 سال قبل، شركت ركس اولين نسل موتورهاي گازي را وارد ايران كرد و امروز پس از گذشت نيم قرن به جرات مي‌توان گفت كه فرهنگ استفاده از اين وسيله نقليه در ميان جامعه نهادينه نشده است.

همچنین امروز در ايران بيش از 500 كارخانه مونتاژ موتور فعاليت دارند كه تنها 120 كارخانه مجوز توليد دارند، بنابراين مي‌توان به همه مشكلات موتور و موتورسواران، استاندارد نبودن آن را نيز افزود: كه اين مساله مي‌تواند به آلودگي محيط زيست و افزايش آمار تلفات نيز منجر شود. آمارها مي‌گويند كه ميزان آلودگي هر موتورسيكلت غير استاندارد، 8 برابر يك خودروي صفر است.

به گزارش نيروي انتظامي نیز بيش از 2 ميليون موتور سیکلت در كشور معاينه فني ندارند. بنابراين با استناد به آنچه گفته شد، در ايران تنها موتور سیکلت توليد، شماره‌گذاري و به فروش مي‌رسد و قوانين نظارتي و بازدارنده‌اي در خصوص استانداردسازي و اعمال معاينه فني بر آن اعمال نمي‌شود. بدين ترتيب به تمامي سوء استفاده‌هايي كه از اين وسيله نقليه سبك، مفرح و ارزان مي‌شود بايد آلايندگي صوتي و زيست محيطي را نيز افزود.

فرهنگ و قوانین موتورسواری در...

استفاده از موتور در شهرها و فرهنگ ها متفاوت است. در بعضی از شهرها گرایش استفاده از موتور بسیار است و در برخی دیگر کم. در ایران با هدفمند شدن یارانه ها، گرایش به موتور افزایش پیدا کرد؛ زیرا موتور در برخی از کلانشهر ها بخش عظیمی از حمل و نقل درون شهری را برعهده دارد.

اتوبوس یکی از اصلی ترین سیستمهای حمل ونقل عمومی است که باید شبکه خطوط آن کامل و جامع باشد. ایستگاههای آن در دسترس باشد و در کمترین زمان و قیمت شهروندان را به مقصد برساند.

آمریکا؛ موتور جزئی از فرهنگ

قوانین موتورسواری در هر یک از ایالت‌های آمریکا متفاوت است و موتورسوار‌ها موظف به رعایت کردن آن هستند. برخی از این قوانین که در بیشتر ایالت‌های آمریکا اجباری است، داشتن کلاه ایمنی، عینک مخصوص موتورسواری، فرکانس مجاز صدای موتور، ثبت‌نامه موتور، گواهی‌نامه موتورسوار و چراغ عقب هنگام سواری در شب است.
انگلستان؛ رعایت قانون

قوانین موتورسواری در انگلستان به دو دسته تقسیم می‌شود؛ نخست قوانینی که برای رانندگان موتور  سیکلت الزامی است و دوم قوانین الزامی ‌برای موتور سیکلت ‌ها. برای استفاده از موتور سیکلت داشتن گواهی‌نامه مخصوص موتورسواری ضروری است. البته با وجود داشتن گواهی‌نامه مخصوص موتورسواری رفتن به اتوبان‌ها و جاده‌ها با موتور سیکلت ممنوع است و موتورسوار‌ها باید دارای گواهی‌نامه مخصوص رانندگی نیز باشند. سرعت موتور‌ سیکلت ها نیز باید بین 40 تا 60کیلومتر در ساعت باشد. در کنار این‌ها بستن کمربند یا کلاه ایمنی نیز اجباری است. 

اما در ایران...

موتور بدون سند قابل انتقال به غیر است، موتور بدون پلاک جدید قادر به تردد در خیابان هاست. موتورسوار بدون گوهینامه قادر به رانندگی است. موتورسوار مجاز به سرعت بیش از 60 کیلومتر در ساعت است. موتورسوار می تواند بدون توجه به قوانین به اتوبانها وارد شود موتورسوار می تواند مارپیچ براند و حرکات نمایشی در سطح شهر اجرا کند، موتورسوار می تواند با 4 نفر سرنشین در خیابان ها و اتوبان ها تردد نمایدو...

موتورسواران قانون را دور مي‌زنند، عابران پياده و رانندگان خودرو را كلافه مي‌كنند و در نهايت براي خود و ساير شهروندان، قبر حفر مي‌كنند.

موتورسيكلت،وسيله‌ايست ارزان و كم حجم كه در ايران علاوه بر بعد تفريحي براي حمل ونقل بار و مسافر به سبب مصرف اندك بنزين بسيار مورد توجه مردم قرار گرفته است. اما متاسفانه به جنبه آسيب‌پذيري اين وسيله نقليه توجه نشده و از ديگر سو جمعيت جوان و ميانسال از آن براي فرار از ترافيك و قانون‌هاي راهنمايي و رانندگي استفاده مي‌كنند.

اين توجه خاص، باعث شده تا موتورسواري در ايران با زيرپاگذاشتن تمامي قوانين رانندگي و ناديده انگاشتن حقوق ساير مردم تعريف شود. در سال‌هاي اخير به علت افزايش آمار تصادفات منجر به جرح و فوت موتورسواران، قوانين سخت گيرانه و پيشگيرانه‌اي براي اين وسيله نقليه تعريف شده اما از آنجا كه در تمامي اين قوانين، موتورسيكلت مجازات شده و راننده آن از هر گونه تنبيه و مجازات به دور بوده بنابراين مي‌توان گفت كه متخلفان در زمان انجام جرم، هيچ گونه احساس نگراني ندارند.

در سال‌هاي گذشته، طرح اجباري كردن استفاده از كلاه ايمني براي كاستن از ارقام مرگ و مير موتورسواران در شهر اجباري شد. توقيف موتورها و جريمه آنها به همراه حضور پررنگ نيروهاي انتظامي در مناطق شلوغ و پرترافيك اصفهان، هر چند كه موتورسواران را به رعايت لحظه‌اي قانون مجبور مي‌كرد اما به محض دور شدن از تيررس پليس، انجام تخلفات دوباره اوج مي‌گرفت.

جريمه 100 هزارتوماني براي حركات مارپيچ، 50هزار تومان براي عبور از چراغ قرمز و توقيف موتور به همراه جريمه 50 هزارتوماني براي حمل بار اضافه، حركت در پياده‌رو و عبور از خط ويژه، همه آن تنبيهي است كه قانون جديد براي موتورسواران متخلف در نظر گرفته است. که هیچ یک از آنها تا به امروز وجۀ عملیاتی به خود نگرفته است.

اجراي طرح پليس بزرگراه كه از ورود موتورسواران به بزرگراه‌ها ممانعت كرده در كاهش حوادث جرحي و فوتي موثر ارزيابي شده است. گفته مي‌شود كه به واسطه اين طرح از ميزان تصادف منجر به فوت موتورسواران در بزرگراه‌ها كاسته شده و با اشاره به توقيف موتورسيكلت‌هاي متخلف در اصفهان می توان گفت: «در حال حاضر 40 هزار موتور در پاركينگ‌هاي نيروي انتظامي در اصفهان خاك مي‌خورد.» به دليل اين حجم بالاي موتورهاي توقيف شده، پليس اصفهان به مناسبت‌هاي مختلف اقدام به بخشودن متخلفان و آزاد كردن موتورها مي‌كند و شايد به همين دليل است كه موتورسواران به تخلفات خود ادامه مي‌دهند.

چندی پیش با اتفاق افتادن تصادفي وحشتناك در يكي از بزرگراه‌هاي شهر كه منجر به كشته شدن 3 نفر مسافر يك موتور شد، فرماندهي انتظامي استان با هماهنگي دادستاني طرحي را مبني بر باطل كردن كارت سوخت موتورسواراني كه وارد بزرگراه‌ها مي‌شوند، به مرحله اجرا درآورد كه تاكنون 1500 كارت سوخت متخلفان در اصفهان باطل شده است.

اما از دیدگاه عقل با اجرای طرح ابطال کارت سوخت، وضعیت ایمنی بزرگراه ها در اصفهان افزایش می یابد؟

توليد انبوه موتورهاي دودزا و غير استاندارد كه رانندگاني غير حرفه‌اي و آموزش نديده بر آنها سوارند، آنقدر خطرناك هست كه عدم رعايت قانون و تفريح به صورت رانندگي مارپيچ و گذر از معابر پياده و... نيز به آن افزوده شود. توقيف موتور و اعمال جريمه هر چند تلخ است اما بازدارنده نبوده چرا كه متخلف موتور سوار است نه موتورسيكلت.

خیابان کاوه، امام خمینی (ره)، آتشگاه و بلوار کشاورز، جی و اتوبان چمران نیز از جمله حادثه خیزترین مناطق شهری اصفهان هستند.

مشکلات را ریشه ای حل کنیم

این که صورت مسئله قضیه را پاک کنیم و بگوییم تولید موتور را کاهش دهیم یا محدودیتهای رفت وآمد درون شهری برای موتورسواران ایجاد کنیم راه چاره نیست. باید به مشکلات ریشه ای پرداخت. درست است که اکنون مردم از دست موتورسواران در رنج و عذاب هستند، آنها به راحتی قوانین را زیرپا می گذارند، هر وقت دلشان می خواهد از پیاده رو عبور می کنند و با سرعت غیرمجاز حرکت می کنند و... اما با این وجود موتور سیکلت همچنان یک وسیله نقلیه فراگیر در شهر است؟