بدون شک تحقق اقتصاد مقاومتی با بهبود و بالا بردن کيفيت محصولات داخلی همراه خواهد بود. صنعت خودروسازی و قطعه سازی در ایران از سابقه ای حدود 50 ساله برخوردار می باشد و هم اکنون حدود یک پنجم از کل صنعت کشور را تشکیل می دهد. اشتغال زایی فراوان و نقش لوکوموتیو برای سایر صنایع، این صنعت را به یک صنعت حیاتی و راهبردی برای کشورمان تبدیل کرده است. از سویی دیگر، تجربه تحریم های سال 90 و 91 صنعت خودرو نشان داد که این صنعت در برابر تحریم‌ها و تهدیدهای خارجی بسیار آسیب پذیر بوده و نمی توان آن را یک صنعت خودکفا و مقاوم به حساب آورد. از این رو توجه مدیران و سیاست گذاران این عرصه به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، اهمیتی دوچندان می یابد.
ابوالقاسم جراره عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس نهم شورای اسلامی معتقد است که حضور خودروهای چینی در هنگام تحریم ها آسیب بزرگی به صنعت خودروسازی کشور وارد کرده و خودروسازان بخاطر واردات بی رویه قطعات یدکی و خودروهای چینی با قیمت ارزان و سوددهی بالا بی انگیزه شده اند.
ابراهیم احمدی رییس انجمن قطعه سازان اصفهان می گوید: بسیاری از برندهای خودرو چینی که با سر و صدای زیادی وارد بازار خودرو کشور شدند عملکرد مطلوبی نداشته و خیلی زود از هم پاشیده شدند و جالب اینجاست که در کشور چین نیز این خودروها خریداری ندارد.
اقتصاد مقاومتی و مشارکت خارجی
پیاده‌سازی اقتصاد مقاومتی در خودروسازی در حالی از سوی کارشناسان به‌عنوان یک ضرورت مطرح می‌شود که همزمان خودروسازان کشور دور جدیدی از مشارکت‌های خارجی خود را آغاز کرده‌اند. در این شرایط، پرسش مهم اینجاست که این دو موضوع در تقابل با یکدیگر قرار دارند یا مکمل هم محسوب می‌شوند؟ هرچند ممکن است از نظر برخی منتقدان، مشارکت و سرمایه‌گذاری خارجی، غافل شدن از توان و ظرفیت داخلی محسوب شود، با این حال بسیاری از کارشناسان معتقدند که اگر قراردادهایی برد- برد میان خودروسازان ایرانی و خارجی منعقد و سرمایه وارد صنعت خودرو شود، این ماجرا اتفاقا به تحقق اقتصاد مقاومتی کمک خواهد کرد. بر این اساس، بدون شک اگر قرار باشد روش‌های قبلی در مشارکت با خارجی‌ها تکرار شود (تکیه صرف بر واردات قطعه و بی توجهی به سرمایه‌گذاری)، نه تنها اقتصاد مقاومتی در دومین صنعت بزرگ ایران اجرا نخواهد شد؛ بلکه هیچ بعید نیست اتفاقات تلخ گذشته (افت ناگهانی تولید و کاهش کیفیت و...) باز هم تکرار شود.
به باور کارشناسان، نه می‌توان با تکیه صرف بر مشارکت و سرمایه‌گذاری خارجی، کشتی خودروسازی کشور را به ساحل نجات رساند و نه امکان تحقق اقتصاد مقاومتی در صنعت خودرو بدون استفاده از تکنولوژی روز دنیا به واسطه همکاری‌های توام با سرمایه‌گذاری خارجی، وجود خواهد داشت. طبعا خودروسازی ایران اگر نتواند محصولاتی با سطح کیفی مناسب و قابل‌عرضه در بازارهای جهانی تولید کند، همچنان متزلزل و در برابر بحران‌ها آسیب‌پذیر خواهد بود و این با «اقتصاد مقاومتی» در تقابل کامل است.
مونتاژ خودروهای چینی، تولید داخل یا...؟
واقعيت جولان خودروهاي چيني در بازار مصرف كشورمان وقتي تلخ‌تر مي‌شود كه ميزان فروش خودروهاي چيني مونتاژ شده را هم در نظر بگیریم.
دکتر علی خاکساری عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی؛ مونتاژ خودروهای روز و با کیفیت جهان در داخل کشور را
تولید داخل و از راه‌های اصلی تحقق اقتصاد مقاومتی در این حوزه می داند و می گوید: حمایت از تولید داخل به این معنا نیست که هر کالایی حتی با کیفیت پایین اما با برند ایرانی باشد، بلکه هر محصول با کیفیتی که در داخل کشور چه با برند ایرانی و چه با برند خارجی تولید و مونتاژ شود، به معنای تولید داخل خواهد بود؛ بنابراین باید اجازه داد که خودروسازان بزرگ جهان مستقل از دو شرکت ایران خودرو و سایپا محصولاتشان را در داخل کشور تولید کنند.
وی همچنین با توجه به بیان مقام معظم رهبری بر انتقال فن‌آوری و دانش‌بنیان شدن بخش‌های مهم اقتصادی به عنوان راهکار تحقق اقتصاد مقاومتی معتقد است تقویت تولید داخل در صنعت خودرو به معنای ورود مستقل خودروسازان جهانی و تولید خودروهای روز جهان در داخل کشور است و نتیجه چنین تولیدی ایجاد اشتغال، ایجاد ارزش افزوده، افزایش درآمدهای مالیاتی کشور و از همه مهمتر تامین رضایت مصرف کنندگان ایرانی خواهد بود.
و اما...!
برای دستیابی به اهداف مندرج در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، علاوه بر پیگیری انتقال فناوری از صاحبان فناوری در شرکت های مطرح دنیا به عنوان یک راه آسان و نسبتا ارزان، توجه به منابع دانش و فناوری داخلی برای توسعه فناوری در دراز مدت جهت دستیابی به بازارهای جهانی ضروری بنظر می رسد.
سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است می تواند بعنوان یک نسخه بومی و شفابخش برای اقتصاد ایران مدنظر قرارگیرد. هریک از بخش های اقتصادی و صنعتی باید نسبت خود را با این سیاست های کلی مشخص کرده و با توجه به بندهای مختلف این سند، نسبت به مقاوم سازی خود در برابر تهدیدات داخلی و خارجی اقدام نماید.
فناوری، حلقه مفقوده توسعه صنعت خودرو در ایران
هرچند خودرو جزء محصولات با فناوری پیشرفته محسوب نمی‌شود ولی عامل موفقیت بنگاه های بزرگ خودروساز جهان توسعه فناوری و ارایه محصولاتی با فناوری های روز است.
پس از ورود اولین خطوط تولید خودرو به ایران که شرکت های ایرانی صرفا مونتاژ محصولات خارجی را برعهده داشتند، تا به امروز که خودروسازان داخلی به سمت طراحی و توسعه محصولات بومی در حرکت هستند، مسیری بسیار طولانی و چند ده ساله سپری شده است. یکی از مهمترین موانع توسعه صنعت خودرو در ایران و عدم ورود آن به بازارهای جهانی، عدم استفاده از فناوری های روز دنیا است.
برای توسعه فناوری ابزارهای متفاوتی وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از: استفاده از شریک خارجی، سرمایه گذاری مشترک، استخدام مهندسین خارجی و لایسنس. این ابزارهای توسعه فناوری بیشتر با رویکرد انتقال فناوری از شرکای خارجی است. هرچند در صنعت خودروی ایران از این ابزار نیز به شکل کامل و موثر بهره برداری نشده است. زیرا سالهای متمادی، خودروهای فرانسوی (شرکت های پژو و رنو) توسط خودروسازان داخلی مونتاژ شده اند ولی از ظرفیت این قراردادها چه در نحوه تنظیم و چه در اجرا برای انتقال فناوری بهره برداری مطلوب نشده است.
به هر حال به نظر می رسد با توجه به شرایط کشورمان در روابط بین الملل و همچنین با عنایت به تاکید سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی بر درون زا بودن و دانش بنیان بودن اقتصاد، تکیه و استفاده حداکثری از ظرفیت های گسترده منابع دانش و فناوری داخلی باید بیش از پیش مورد توجه مدیران صنعت خودرو قرار گیرد.
