کیاست - مهدی محمدی- برج ایفل یکی از معدود ساخته های انسان مدرن است که تا این حد معروف شده، ممکن است کاغذ نگهدارش روی میز شما باشد یا ماکت دست سازش را فرزندتان در اتاقش گذاشته و شب ها خواب دیدنش را ببیند، اگر هم هر کدام از شما گذارش به پاریس بیفتد، عکس یادگاری با این غول واره آهنی، مدرک معتبری است برای اینکه بگویید، من اینجا بوده ام! اما ایفل تنها ماحصل فرعی یکی از مهمترین نمایشگاه های صنعتی قرن نوزدهم پاریس است، سازه ای که بنا بود جمع آوری شود اما نشد و حالا آن چیزی شده که می بینید.
اشتباه نکنید، قصد این نوشته وصف پاریس و ایفل یا صحبت از اینکه "گردشگری چقدر خوب است"، نیست، بلکه عامل ایجابی این سازه موضوع جذابتری به نظر می رسد، رویدادی آنچنان جذاب که 7200 تن فولاد را روی هم سوار کرده و دیگر هم پیاده شان نکرده است.
رویدادهای دیگری هم هستند از نمایشگاه کتاب فرانکفورت تا سی ای اِس، ایفا یا حتی سِبیت هانوفر که چند سالی است خانه به دوش در قاره های مختلف می چرخد، رویدادهای نمایشگاهی که بازدیدکنندگانی از سراسر دنیا را به سمت خود می کشند و پسوند بین المللی برایشان تنها عنوانی پرطمطراق یا توجیهی ناگزیر برای یافتن چند شریک خارجی نیست، بین المللی دقیقا همان مفهوم اصیل خود را دارد، از همه جای دنیا عرضه کننده و بازدید کنندگانش هم متعلق به سراسر جهان هستند.
اگر پیشتر همه منتظر می ماندند که مثلا فلان نمایشگاه چه آسی رو می کند، امروز در عصر حاکمیت ارتباطات، کمپانی های مختلف پیش از هر رویدادی دهها کنفرانس مطبوعاتی حضوری یا آن لاین برگزار می کنند تا مژده بدهند و خریداران بزرگ را با صدای بلندتری فرا بخوانند، انواع پلان های سرمایه گذاری است که در این میان معرفی می شود، غرفه ها و سالن ها میزبان گروه های مذاکره کننده هستند تا قردادهای خود را نهایی کنند، نخبگان هر رشته ای برای سنجیدن رقبا و همتایانشان یا اطلاع از آخرین دستاوردها حضور پیدا کنند و البته کنفرانس های مختلف علمی یا کارگاه های جنبی که نقش خودشان را دارند.
نتیجه محوری، اولویت نمایشگاه ها
همه اینها گفته شد تا ما به ازای داخلی چنین رویدادهایی مورد بررسی قرار بگیرد، هرچند پیشخوان رویدادمحوری داخلی جنسش جور است؛ کنفرانس، همایش، کارگاه و نمایشگاه که بسیاریشان بین المللی هم هستند، طوری که تقویم نمایشگاهی ایران با چنان ترافیکی روبروست که در بسیاری رشته ها و حوزه ها، کسی توان رصد کردن همه جانبه آنها را ندارد، ترافیکی که روی کاغذ بی اندازه شلوغ اما به وقت برگزاری، نه بازتاب چندانی دارند و نه می توان حاصل آنها را با عدد و رقم در عالم واقع به راستی آزمایی گذاشت و این همان حلقه گمشده برگزاری رویدادمحور است که می توان آن را نتیجه محوری نامید.
هرچند نتیجه محوری در نمایشگاه ها و رویدادهای داخلی و یا بین المللیِ درون سرزمینی، در سال های گذشته ابعاد تازه ای پیدا کرده و برخی از آنها تلاش می کنند به شیوه همتایان خارجی خود با برگزاری چند رونمایی یا باز امضا کردنِ قراردادهای پیشتر بسته شده، نمایی به روز از خود نشان دهند اما باز هم با نتیجه گرایی حاصل شده در برخی نمایشگاه های خاص با فاصله بسیار در راس جدول رویدادهای ایرانی به چشم می خورد. از جمله این رویدادها باید از اینوکس کیش نام برد، رویدادی جامع در ساحت سرمایه و نحوه جذب آن که در سال های گذشته توانسته نقش مهمی در معرفی فرصت های سرمایه گذاری و جذب سرمایه گذاران ایفا کند.
اینوکس، کلکسیون فرصت ها
مجموع پنجمین نمایشگاه بین المللی بورس، بانک، بیمه و خصوصی سازی و دهمین نمایشگاه معرفی فرصت های سرمایه گذاری کشور که سال گذشته در منطقه آزاد کیش برگزار شد، به اختصار اینوکس نامیده می شود و همانطور که از عنوان آن برمی آید، می تواند بخش بزرگی از اقتصاد کشور را تحت پوشش خود قرار دهد. تقریبا هر حوزه قابل سرمایه گذاری در این رویداد نماینده دارد و البته جای کار فراوان برای افزودن دیگر حلقه های اقتصادی فعال و اضافه شدن آنها به زنجیره ای از ارتباطات سودمند!
بررسی اجمالی شرکت کنندگان سال گذشته این رویداد به شما نام های جالبی را ارایه می کند، از اسامی بیمه های معروف و همچنین همتایان نورسیده اما خوش آتیه تا اتاق های بازرگانی اکثر استان ها، اتاق های مشترک یا سازمان های سرمایه گذاری چند شهرداری مهم و ادارات میراث فرهنگی و ده ها شرکت خصوصی و دولتی دیگر که به همراه همتایان خارجی شان از کشورهای چون بریتانیا، عمان و روسیه، فنلاند یا سوییس و .... می شود نام 360 شرکت کننده را برشمرد که حضورشان با برگزاری 29 نشست تخصصی همراه بود.
اگر از سطح به عمق محتوای این رویداد حرکت کنید، لایه های به هم فشرده بسیاری از مزیت ها، فرصت ها و روندهای مثبت را در کنار لکه های بزرگی از ضعف و عقب ماندگی و فاصله یا شکاف های نظریه ای و مدیریتی خواهید دید. کشوری را خواهید دید که هر کدام از شهرداریهای کلا نشهرهایش مجموعه ای از فرصت های سرمایه گذاری اعم زیرساختی و عملیاتی یا نرم افزاری را مقابل روی سرمایه گذاران قرار داده، اتاق های بازرگانی استانی یا مشترک را می بینید که به قصد جذب سرمایه، دانش فنی یا قراردادهای جوینت ونچر خود را تا جزیره کیش رسانده اند و در کنار دیگر نام های مطرح در صنایع مختلف کشور، آنچه دارند را عرضه می کنند تا شاید مقبول نظر کسی یا شرکتی و سرمایه گذاری بیفتد.
گستردگی شمول در کنار پرداخت تخصصی به حوزه های گوناگون از جمله چگونگی سرمایه گذاری های مشترک در بخش های گردشگری، صنایع پتروشیمی، پروژه های مشترک شهری یا حوزه فولاد، بیمه و بانکداری، به این رویداد قالبی حرفه ای افزوده و ظرفیت تبدیل شدن آن به نوعی هاب یا مرکز سرمایه گذاری بین المللی را فراهم کرده است.
کیش به مثابه نقطه تماس بین المللی
حضور این رویداد در منطقه آزاد کیش که خود یکی از فرصت های بی نظیر اقتصاد کشور محسوب می شود و زیرساخت های فرودگاهی، بندری، تشریفات، پذیرایی و سالن های اجتماعات مدرن آن، اجازه می دهد تا کیش در میان دیگر همتایان خود، امتیازهای بیشتری برای میزبانی این رویداد و همچنین برگزاری نشست های تخصصی، ایونت های جانبی و کنفرانس های مطبوعاتی داشته باشد، در ضمن اینکه منطقه آزاد کیش به دلیل سادگی قوانین حاکم بر صدور روادید، میزبان خوبی برای مهمانان و بازدیدکنندگان خارجی هم هست.
از سوی دیگر، رویداد اینوکس فضای بسیار خوبی را در اختیار مناطق آزاد کشور قرار می دهد، این مناطق که به مثابه دروازه های ورود فناوری های روز و سرمایه های بین المللی و منطقه ای شناخته می شوند می توانند با حرکت سریع تر به سوی سرمایه پذیرتر شدن، نقش بی بدیل خود را در قالب نقاط تماس بین المللی ایفا کرده و با انباشت سرمایه به قصد تولیدات مشترک کالا و خدمات، همزمان فناوری را به داخل و محصول یا خدمت مناسب را به خارج صادر کنند.
زمین های بازی نوظهور
به مزایا و ظرفیت های کم نظیر اینوکس باید ساحت جدیدی را نیز اضافه کرد، با گسترش روزافزون نقش شرکت های دانش بنیان در اقتصاد کشور و حضور استارت آپ های موفق در زمینه های متنوع تجاری، خدماتی و تولیدی در کنار ذات نوآورانه و خلاق آنها، رویدادی همچون اینوکس، محمل بسیار خوبی برای ظهور و خودنمایی این مجموعههای اقتصادی است، هر چند این بخش از اقصاد هنوز قدرت چندانی برای هزینه های مالی سنگین و برگزاری نشست های مجلل و اجاره غرفه های گرانقیمت ندارد، اما نباید از نظر دور داشت که عرصه نوظهور استارت آپ ها، فین تک ها و شرکت های دانش بنیان، در آینده نزدیک با افول قدرت های سنتی اقتصاد و تغییر پاردایم های حاکم بر آنها، تاثیرگذاری فزاینده ای در قدرت های نوظهور خواهد داشت و ادامه قرن حاضر را باید به راستی قرن نوگراها و نوظهورها دانست.
آسیب شناسی رویدادها در مسیر توسعه
اما آیا همه یا بخش بزرگی از این ظرفیت ها تا کنون توانسته در عرصه عمل، ما به ازای بیرونی ملموسی را به ارمغان بیارود؟ چرا با وجود سودآور به نظر رسیدن این فرصت ها، سرمایه گذاری های جذب شده، کافی به نظر نمی رسند و آنچه به دست آمده در حد و اندازه های نام های بزرگی که در این رویداد شرکت می کنند، نیست؟
ابتدا باید به یکی از مشکلات اصلی حوزه جذب سرمایه گذاری پرداخت، هر چند درباره نقص یا پاسخگو نبودن قوانین سرمایه گذاری در کشور تاکنون بحث های جدی فراوانی صورت گرفته اما یکی معضلات کمتردیده شده اما مهم این حوزه را باید تورم قوانین، تعدد بخش نامه ها و فراوانی مراکز تصمیم گیر دانست.
در حالی که کشورهای همسایه جنوبی خلیج فارس و در چند سال اخیر افغانستان و حوزه قفقاز، توانسته اند با اعمال تسهیل در حوزه سرمایه پذیری، کاستن از حجم قوانین و گسترش ضریب نفوذ قوانین ساده سرمایه گذاری به حوزه های مختلف اقتصادی، فرصت های نه چندان سودآور خود را از وضعیت مزیت نسبی به سمت مزیت های جذاب سوق دهند، اینجا و در ایران، هنوز بر سر موارد بسیاری در ساحت وضع، اجرا و تسری قوانین سرمایه گذاری، اختلافات عدیده ای وجود دارد. عدم تعیین تکلیف لوایح سی اف تی و اف ای تی اف، راه را برای تنظیم روابط با ثبات بانکی سد کرده(رد یا تصویب این لوایح وضعیت بهتری از معلق ماندن آنها را در پی دارد) در کنار این معلق بودگی، در حوزه اجرا، شکل نگرفتن پنجره واحد سرمایه گذاری، سرنوشت بسیاری از تفاهم نامه های همکاری و سرمایه گذاری را در ابهام نگه داشته و طولانی شدن روند صدور مجوزها و موافقت های اصولی، واگذاری زمین و همچنین تضمین اصل یا اصل و سود سرمایه، سرمایه گذاران خارجی و حتی صاحبان ایرانی سرمایه های خارجی را از ماندن پشیمان کرده است.
مدیریت سنتی سد راه آینده
در کنار حوزه بحران های موسمی حوزه سرمایه گذاری و عدم ثبات قوانین باید به بحثی مبنایی و اثرگذار در رابطه جذب سرمایه گذار و جذب مشارکت طرف خارجی اشاره کرد که بیشتر با نام بحران مدیریت شناخته می شود، فاصله نسبتا زیاد دانش مدیریت داخلی با سیستم ها و آموزش های مدیریتی در کشورهای توسعه یافته، موجب شده تا طرف سرمایه خواه و سرمایه پذیر نتواند از فرصت های بدست آمده استفاده لازم را ببرد، اصول حاکم بر مدیریت ایرانی، شباهت بسیاری با برخی سازه های باستانی کشور دارد که نه کسی جرات دست زدن به آن را دارد و سازه های آن نیز ممکن است با یک تلنگر فرو بریزند. ترس از تغییر در سبک مدیریت و دست یازیدن به روش های قدیمی و نخ نما، صاحبان سرمایه را از همراهی با طرف ایرانی باز می دارد، همچنانکه مدیریت سنتی به دلیل ساختار غیر منعطف خود، فاقد نگاه خلاقانه و خلاقیت پذیر است و همین امر موجب پایین آمدن درجه ریسک پذیری آن در مواجهه ایده های نوآوری و محدودیت او در ورود به حوزه های جدید، به خصوص فناوری های نوین می شود.
ویترین خود را درست بچینید
اگر ضعف های ساختاری، مدیریتی و بروکراسی سنگین اداری را هم به کنار بگذارید، یکی از ضعف های جدی تیم های شرکت کننده در این نمایشگاه ها که شاید با هزار امید و آرزو از نقاط دوردست کشور، خود را معرض دید و قضاوت قرار می دهند، این باشد که معمولا آنها، ویترین خوبی از خود به نمایش نمی گذارند، مشکلات ارتباط گیری در حوزه زبان های بین المللی، ضعف در فنون مذاکره و فقدان منظومه شناختی از طرف های مقابل، حساسیت ها، مزیت ها و نیازهای آنها، موجب شده تا با وجود همه مزایا همچون سودآوری، دوره کوتاه بازگشت سرمایه و نبود موانع محلی و بروکراتیک، سرمایه گذار یا شریک خارجی، نتواند ارتباط موثری با تیم ایرانی برقرار کند. این معضل البته در دو مسیر قابل ترمیم و بهبود است، یکی تلاش برای فراگیری دانش معرفی کردن و ارتباط گیری با سرمایه گذار و همچنین شناسایی نیازهای بازارهای اصلی و پیرامونی در منطقه و دیگری حضور تیم های تسهیل گر و آشنا به دانش روز در نمایشگاه ها که بتوانند همچون کاتالیزور در فضای نمایشگاهی به یاری تیم های داخلی به خصوص شرکت های دانش بنیان و نوظهور جوان بشتابند.
به هر صورت در وضعیت فعلی اقتصاد کشور که وجود مزیت های نسبی فراوان در حوزه های معادن، صنایع مادر، نیروی کار تحصیل کرده و جوان در کنار ظرفیت های بندری و ترانزیتی در حوزه تجارت زمینی، ریلی وهوایی آن را تبدیل به یکی از مقاصد جذاب سرمایه گذاری تبدیل کرده است، توجه به فعال کردن این ظرفیت ها و اصلاح قوانین سرمایه گذاری و بالاتر از آن احساس ضرورت و نیاز به جذب سرمایه و همچنین سرمایه گذار به همراه دانش روز مدیریتی می تواند رویدادهای همچون اینوکس و مشابه آن را فعال تر کرده تا جایی که ایران و رویدادهایش در زمره جذابیت های تقویم اقتصادی منطقه قرار بگیرند، آن روز می توان امیدوار بود که نمایشگاه هایی از این دست، تنها به محلی برای بازآرایی غرفه ها یا گپ و گفت های دوستانه اطلاق نشود، بلکه این ساحت در اقتصاد کشور، چونان آهن ربایی قدرتمند به جذب سرمایه های مادی و انسانی در جهت تقویت روند توسعه متوازن ایران تبدیل شود.
