لیلا ایزدی - در تقویم کشور مناسبت های تاریخی بسیاری نقش بسته اند، مناسبت های خرداد ماه از آزادسازی خرمشهر گرفته تا روز درگذشت دکتر شریعتی را بارها شنیده ایم اما روز پنجم این ماه روزی است برای مهر ورزیدن به زندانیان و خانواده هایشان، آن هم نه از روی ترحم بلکه از روی محبت و با عزم واراده ای آهنین برای حل مشکلات آنها!
پنجم خردادماه روز «نسیم مهر» نامیده شده است تا نظر مردم و مسئولین به حمایت از خانواده های زندانیان معطوف شود.در واقع پنجم خردادماه روزی است که مردم و مسئولین تدابیری را برای آزادی زندانیان و بازگشت آنها به کانون گرم خانواده در نظر بگیرند.
نامگذاری این روز، سند گویایی بر ضرورت حفظ کرامت انسانی زندانیان و خانواده های آنان و الهام گرفته از آموزه های شرع مقدس اسلام است.
این روز به ما یادآوری می کند که که زندانیان کشور تنها به آزادی نیاز ندارند بلکه بیشتر از آزادی که با دستان با کفایت مردم و کمک های مالی و معنوی مسئولان و حمایت های بی دریغ رسانه ملی انجام می شود، نیازمند اشتغال بعد از آزادی هستند.
پنجم خردادماه مصادف با روز ملی حمایت از خانواده زندانیان در حالی گرامی داشته می شود که این خانواده ها در معرض انواع آسیب های اجتماعی، فرهنگی، روانی و اقتصادی هستند.
بدون تردید اکثریت قریب به اتفاق خانواده های زندانیان را که هیچ نقشی در ارتکاب جرم از سوی فرد خلافکار نداشته اند باید در زمره اولین قربانیان جرم و جنایت در جامعه به شمار آورد. بر اساس تحقیقات انجام شده اکثر خانواده های زندانیان، نیازمند حمایت مبرم هستند. گرچه نهادهای حمایتی در حد بضاعت خود به این خانواده ها خدمات ارائه می کنند اما فقدان نظام جامع حمایتی و کمبود اعتبارات، شرایط دشواری را برای زندگی روزمره آنان بوجود آورده است؛ بطوری که حتی در بیشتر موارد برای تامین حداقل نیازها دچار بحران های جدی هستند، در صورتیکه باید دغدغه این خانواده ها صرفا حبس سرپرست خانوار باشد.
فقدان درآمد ناشی از زندانی شدن سرپرست خانوار جزو تبعات منفی در اقتصاد خانواده بوده و از دست رفتن کار به علت زندانی شدن و تبدیل عامل تولید به مصرف کننده صرف، از دیگر تبعات زندانی شدن سرپرست خانوار است.
در صورت عدم حمایت از این خانواده ها شاهد رشد چشمگیر طلاق هسران زندانیان، ترک تحصیل فرزندان، ناهنجاری های اجتماعی و روانی و گرایش اعضای خانواده به مشاغل کاذب و تکدی گری خواهیم بود و باید این زنگ خطر را به صدا در آورد که در آینده ای نه چندان دور شاهد ورود تعداد قابل توجهی از اعضای خانواده زندانیان به چرخه جرم باشیم.
هم چنین برچسب زندان و زندانی نوعی نگرش منفی را در اذهان عمومی نسبت به خانواده ها ایجاد کرده و همین دلیل وجود تردیدهایی برای کمک به آنها و خانواده هایشان شده است.در حالی که براساس آموزهای اسلام به خوبی می توان به این نکته پی برد که اکثر خانواده زندانیان جزو خانواده فقرا هستند و ضرورت کمک به آنها بیش از سایر نیازمندان احساس می شود.
در این رابطه تک تک مسئولین وزارت خانه های فرهنگی و اجتماعی و نهادهای مربوط به حمایت از زندانیان و همچنین همه اعضای جامعه از منظر قانونی در آن نقش دارند.
وزارت خانه هایی مانند وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت کشور، وزارت دادگستری و وزارت فرهنگ و ارشاد در خصوص پر کردن خلاهای فرهنگی در این حوزه در گیرند و در این میان تنها نهاد غیر دولتی که به وضعیت زندانیان رسیدگی می کند، سازمان حمایت از زندانیان است.
متاسفانه از سوی وزارت خانه های فرهنگی و اجتماعی شاهد کم کاری های زیادی مبنی بر کمک و حمایت کردن از خانواده زندانیان و کاهش آسیب های اجتماعی هستیم.
وظایف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
از جمله وظایف این نهاد می توان به سیاستگذاری و برنامه ریزی به منظور حمایت از افراد جامعه در برابر آثار سوء رخدادهای اقتصادی و اجتماعی، سیاست گذاری و برنامه ریزی به منظور تامین حداقل زندگی برای آحاد جامعه با الویت خانواده های کم درآمد و معلولین جسمی و روانی درچارچوب قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی، سیاست گذاری، برنامه ریزی و نظارت بر نحوه جذب منابع مالی و کمک های داوطلبانه مردمی، نهادهای عمومی غیر دولتی در راستای اجرای وظایف و تحقق اهداف نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی، انسجام بخشی و پیگیری سیاست های کلان رفاهی به منظور توسعه عدالت اجتماعی، اقتصادی و سیاست گذاری و برنامه ریزی در راستای هماهنگی بخش های مختلف دولت به منظور پیشگیری و آسیب های اجتماعی در کشور اشاره کرد.
وظایف وزارت کشور
بررسی مسائل اجتماعی و ارائه پیشنهادات و راهکارهای لازم به مراجع مسئول به منظور افزایش ضریب سلامت روانی و اجتماعی آحاد و اقشار جامعه، بررسی راه های کنترل انحرافات و ناهنجاری های اجتماعی از طریق مجامع و کمسیون های مربوطه، رسیدگی به امور اجتماعی و صیانت از حقوق شهروندی، بررسی راههای پیشگیری و کاهش آسیب های اجتماعی به منشور مدیریت و ساماندهی مسائل اجتماعی کشور وتقویت و جهت دهی گروه های مردم نهاد نیز از جمله وظایف وزارت کشور در این خصوص است.
وزارت دادگستری
شاید مهم ترین نهادی که فرد زندانی و خانواده اش با آن بیشترین تعامل را داشته باشد همین وزارت دادگستری باشد و این نهاد می تواند با مدیریت در امور پرداخت دیه از بیت المال، از قربانیان مجرمین جرائم غیر عمد حمایت کنند.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
به لحاظ اهمیت قضیه، فقر فکری و فرهنگی خانواده زندانیان به فقر مادی آنها اولویت دارد که وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی باید به این مسئله توجه ویژه کند.
بسیاری از خانواده های زندانیان بعد از اینکه در مشکلات اقتصادی و اجتماعی غرق می شوند، در معرض آسیب های فرهنگی نیز قرار می گیرند که در این زمینه وزارت فرهنگ و ارشاد می تواند با توجه و تاکید بر نقش بنیان خانواده و هانواده محوری در حیات فرهنگی جامعه، انجام مطالعات و تحقیقات لازم در خصوص وضعیت، مسائل و مشکلات امور خانواده و بانوان در ابعاد زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی و جهت دهی به آنان، پی گیری تهیه گزارش هایی مربوط به تکالیف قانونی مقرر در قوانین، مصوبات دولت و شورای عالی انقلاب فرهنگی از سازمانها، معاونت ها و ادارات کل ستادی و استانی و تجزیه و تحلیل و جمع بندی آن جهت ارائه به مقام عالی وزارت یا سایر مراجع ذیربط برحسب مورد و ستاد پیشگیری از آسیب های اجتماعی، موثر واقع شود.
حال با توجه به موارد فوق آیا تمامی سازمانهای مربوطه چه آنهایی که برشمردیم و چه آنهایی از قلم افتاده اند در انجام فعالیتهای خود کوتاهی نکرده اند؟ اگر این چنین نیست، پس چرا اینقدر شاهد مشکلات بسیار این خانواده ها در حوزه اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگی هستیم؟
در نهایت می توان به یاد آوریم که همه زندانیان لزوما انسان هایی شرور، خطرناک و تبهکار نیستند و بسیاری از آنها به دلایل نا خواسته نظیر تصادف و ... زندانی شده اند و با کمی گذشت و مهرورزی می توان دل هایی را شاد و امیدی را در دل خانواده ای زنده کرد!
