عباس زماني- وقتی صحبت از فضای مجازی به میان می آید، مردم اغلب به رايانه اي فکر می کنندکه به اینترنت متصل است در حالیکه این فقط بخش بسیار کوچکی از فضای مجازی را تشکیل می دهد. در حقيقت فضای مجازی مجموعه ای از تعاریف نمادین است که شبکه ای از عقاید و باورها را در قالب داد و ستد «بیت»(Bit) رد و بدل می کند.
در میان کاربردهای مختلف فضاي مجازي، نرم افزارهاي اجتماعي از اهميت بسياري برخوردار مي باشند چرا که در دنياي امروز حجم وسيعي از تعاملات اجتماعي روزانه افراد را به خود اختصاص داده اند.
به ويژه اينکه با ظهور شبکه هاي اجتماعي مجازي بر روي تلفن همراه، کاربران از قابليت هاي بيشتري جهت تبادل اطلاعات در هر زمان و مکان و فارغ از محدوديت هاي روزانه برخوردار شده اند.
فضاي مجازي عمدتاً با مفاهيمي همچون گمنامي، بي نامي و ناشناس بودن همراه است. بسياري از کاربران بنا به دلايل شخصي يا ملاحظات اجتماعي تمايل به حضور با هويت واقعي در اين شبکه ها ندارند.
شبکه هاي اجتماعي مجازي رايانه اي در گذشته امکان ناشناس بودن اجتماعي را به کاربران مي داد و در مقابل کاربران ديگر هم هويت مجازي طرف ديگر را پذيرفته و با احتياط بيشتري رفتار مي کردند.
اين موضوع در شبکه هاي اجتماعي تلفن همراه نيز صادق است و اگرچه فعال سازي چنين نرم افزارهايي با ارائه يک شماره تلفن همراه امکان پذير مي باشد، اما باز هم شماره تلفن هاي ناشناسي وجود دارد که هويت کاربر آن براي افراد عادي مشخص نيست و به همين جهت تبادل اطلاعات با اين هويت هاي غير واقعي، ساختگي و بعضاً جعلي تهديدهايي براي حريم خصوصي کاربران به همراه خواهد داشت.
بايد يادآور شد که رعایت حریم خصوصی به عنوان یکی از ارزش های اجتماعی پذیرفته شده در تمامی جوامع به ویژه جامعه سنتی و مذهبی ما مورد توجه و تأکید بوده و با حرمت شکنان آن برخورد می شود.
هیچ کس دوست ندارد اسرار زندگی شخصی و روابطش برای همگان فاش شود، خصوصاً در کشور ما که فرد به عنوان جزء لاینفک خانواده آنچنان پیوند محکمی با خویشاوندان خود برقرار کرده که هرگونه هتک آبروی وي به واسطه افشای اطلاعات حریم خصوصی تبعات اجتماعی جبران ناپذیری براي کلیه اعضای خانواده او در پی دارد که گاهاً تاثیر آن تا سال ها باقی خواهد ماند. چه بسیار خانواده هایی که به واسطه تجاوز به حریم خصوصی فرزندان و اعضای خانوادشان در فضاي مجازي و یا با ایجاد مزاحمت های مختلف مجبور به ترک شهر و دیار خود شده اند.
اين هتک آبرو معمولاً به واسطه دسترسي افراد سودجو و فرصت طلب به اطلاعات کاربران با استفاده از ناآگهي قربانيان و انتشار اطلاعات خصوصي ايشان در فضاي مجازي به وجود مي آيد.
امروزه بارها در رسانه هاي مختلف از دستگيري مجرمين مجازي خبر داده مي شود که با دسترسي مجاز يا غيرمجاز به اطلاعات استفاده کنندگان از اين نرم افزارهاي اجتماعي، به افشاي اطلاعات کاربران مبادرت ورزيده، حريم خصوصي آنها را زير سوال برده و آبروي آنها را خدشه دار نموده اند.
در جهت مقابله با اين تهديد، اولين اقدام عملي بايد توسط خود کاربران انجام شود. نرم افزارهاي اجتماعي معمولاً داراي فهرست تنظيماتي است و استفاده کنندگان بايد شبکه هاي مورد استفاده را به گونه اي تنظيم نمايند که اطلاعات شخصي آنها را از دسترسي غيرمجاز ساير کاربران مصون بماند.
همچنين بايد توجه داشت پاسخ به پيام هاي ناشناس و ارتباط با هويت هاي ساختگي و مستعار زمينه ساز دسترسي غير مجاز به اطلاعات شخصي افراد بوده و براي جلوگيري از اين امر بايد ارتباط با کاربر ناشناس و مشکوک سريعاً مسدود گردد.
در نهايت اگر اطلاعات شخصي يک کاربر توسط افراد سودجو به سرقت رفت و به واسطه آن مورد تهديد قرار گرفت، بايد در مرحله اول سريعاً موضوع را با والدين و در گام بعدي پليس را در جريان قرار داد تا پيش از افشا با فرد مجرم برخورد لازم صورت گرفته و از هتک آبروي فردي و خانوادگي کاربران جلوگيري به عمل آيد.
