تفکر خلاق در بند سازه پندارها

تحولات ذره بینی نیازمند تدبیر برای تعمیق هستند

کیاست - مهدی محمدی - کارآفرین بودن و حرکت در مسیر آن، اگر چه امروز در ساحت کلام و نظریه، واژگانی پرکابرد را به دنبال خود می کشند اما هنوز آنگونه که هم سطح جلوه گری روبنای گفتمانی آن است، در مقام عمل نتوانسته خودی نشان دهد و گویا پری رویی است که تاب مستوری دارد و با بسته شدن درها، خیال روزن از سر به در کرده است.

آنگونه که در پیشانی این پری رویِ مستور و پرده نشین حک شده، آفرینش کار و ایجاد ارزش افزوده در کنار یافتن راه عبور از بن بست ها، جزیی جداناشدنی از پیکره کارآفرین است، اگر امروز اقتصاد شهری در سطح استان اصفهان مانند دیگر استان های کشور، کمیتی لنگ می نماید و تلاش های بخش خصوصی در کنار تدابیر دولتی به رغم  تحولاتی که در بحث شرکت های دانش بنیان و محوریت صنایعی با فناروی های سطح بالا(های تک) به وجود آمده، هنوز در سطح ابتدایی فرومانده و مانند تحولاتی ذره بینی تنها از پشت عینک خوشبینی قابل مشاهده هستند.

مذاکرات صورت گرفته برای ایجاد یک یا چند صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر(ونچر کاپیتال) نتیجه در خوری برای اقتصاد استان و شهر اصفهان نداشته و کماکان واعظان آن از ادامه گفتگوها برای عملیاتی این ایده و ورود آن به میدان اقتصاد شهری سخن می رانند اما گویا آنقدر موانع تفکر سازه پرداز شهری در برابر آنها قد علم کرده که ساختن پل و جاده و زیرگذر بر ساخته شدن بنایی از تفکر خلاقانه و نرم افزاری(سوشال اینجینیرینگ) پیروز شده و برای مثال شهردار اصفهان را مانند آن پیرمرد و پسرش بر سر چند راهی سواره یا پیاده رفتن قرار داده تا جایی که او در نشست خبری اش می گوید(نقل به مضمون) سال پیش نگران کمبود پروژه های عمرانی بودید و امسال از فقدان نگاه نرم افزاری سخن می رانید!

در حالی که مدیریت خلاقیت و فناوری های نوین از پایان 97 تا کنون در مرز خوف و رجا ایستاده و هنوز مدیری بر صندلی مدیریت آن تکیه نزده، زمزمه های کم شنیده شده در زیرلایه های جامعه نخبگان شهر، از به محاق رفتن سیاست های نرم افزاری شهرداری و بازگشتن بالاجبار به سیاست های سخت افزاری حکایت دارد، چنانچه شعار کارگران مشغول کارند، بیش از اینکه گزاره ای برای راضی کردن سازه گرایان به نظر برسد، خود را در قالب سیاستی نوین در جهت پارادایم شیفت زود هنگام از معنای نرم افزار به روبنای سخت افزار نشان می دهد.

امروز در همین زمان که دو سال از مدیریت شهردار منصوب شورای اصلاح طلب می گذرد، بدنه تازه جوانه زده ای که چهارده سال در محاق شبه نواصول گرایان و اصول گرایان یک شبه به سر می برد، زیر ضربات پیدا وپنهان برخی بازماندگان از رای شهروندان، زخمی و دل نگران شده، اگرچه امیدش را از دست نداده اما نسبت به تلاش هایش برای سوق دادن مدیریت شهری به برساختن زیرساخت های توسعه پایدار دچار وضعیتی بینابینی به مثابه بیم و امید و البته کمی جسورانه تر، تردید و امید شده است.

شاید اگر به سیاهه بالا، ترکیبی از رسوبات سخت پایدار شده بروکراسی اداری و نااطمینانی بدنه غیر نوگرا و سنتی مدیران میانی شهری و البته دیگر نهادهای موثر در زیست شهری اصفهان، اضافه شود، مخاطب می تواند عمق سختی کار کردن و حساسیت حرکت در لبه تیغ کارآفرینی را بیشتر درک کند.

رسوبات سخت تفکری در بدنه مدیران میانی نهادهای اقتصادی(خصوصی، عمومی و دولتی) که به نوعی وامدار منظومه فکری دهه های سی وچهل خورشیدی است، در سالهای گذشته توانسته بود با سرمشق قرار دادن تجربه های منسوخ در شهرهای اروپایی دوران دوگل و چرچیل و روزولت، شهرهایی پر از دود، ماشین، راه و سازه به جا بگذارد، خود را در لابه لای تبصره های بی پایان قانون های مطول پنهان و توسعه انسانی را معطل کندف کارآفرینان را به حاشیه رانده و افق های نو را همچون زهری بی پادزهر در دیده احول برنامه ریزان بنشاند. نتیجه این تفکر را امروز می توان در شکل نگرفتن حلقه های جانبی گفتمان کارآفرینی دید، آنجا که علی رغم خوش درخشیدن شتاب دهنده های چندگانه اصفهانی و راه اندازی فضاهای کار اشتراکی در شهر اصفهان به ویژه فضای کار اشتراکی ارگ جهان نما، هنوز خبری از ما به ازای بیرونی این مجموعه ها دیده نمی شود و برخی از استارت آپ های از آب و گل گذشته، سر خود را به سمت آفتاب سوزاننده تهران کج و مانند گل های آفتاب گردان، هوس یار دگر کرده اند.

در همین روزهای سخت و پرگلایه که سیل بیشتر از نیم این دیار را به گروگان گرفته، اصفهان با همه پتانسیل های صنعتی و نیروهای بن بست شکن خود، پشت سدهای اداری و تفکری گرفتار شده و هنوز نتوانسته خود را برای جهشی هم عرض با نیازهای روبه فزونی کشور برای ایده های نو هماهنگ کند و علیرغم حضور ایده پردازان بر فرش های قرمز جشنواره های کارآفرینی اش، به رهیافتی برای بستن قراردادهای بازسازی در عرصه هایی کالبدی، محیطی و انسانی مناطق سیل زده دست نیافته است.

همه اینها درحالی است که با وجود دلی که حاملان گفتمان توسعه در مدیریت شهری به گروی تفکر نرم افزاری و خلاقانه وانهاده اند، در بخش دیگر همچون نهادهای مرتبط مرکز که اصلی ترین آنها استانداری است، در جایی نشان از گفتمان خلاق وجود ندارد، گویا آنقدر دغدغه جذب بودجه عمرانی آنها را مشغول کرده که نه پنجره واحد زرگر و تسهیل گری مهرعلیزاده محلی از اعراب پیدا کرده که مختصر شرری هم اگر در دل زمستان روشن بود اکنون با آمدن باد بهاری نه تنها شعله بر نکشیده که خاموش تر از خاموش شده و دیگر نشانی از تاک و تاک نشان در عرصه تفکر خلاق باقی نمانده، کسانی که امروز سر خود را در انتخاب فرماندار و معاونان گرم کرده اند یا درگیر پاسخ گویی به این و آن در مورد انتصاب های خود هستند، بی خبر از نیاز اصفهان به اجرای آمایش سرزمینی هستند، آنها دیگر حتی خیال تبدیل این استان به کریدور علم و فناوری را در سر نمی پرورند، در جای خود تا فرا رسیدن موعد 1400 دل خوش کرده اند و با دستان خالی از تدبیر، امروز را به فردا می رسانند.

با این همه نباید از یاد برد، رویش های جدید همانگونه که در سراسر دنیا در حال در نوردیدن مرزهای اقتصاد مبتنی بر موهوم گرایی گاو معروف وال استریت هستند، دیگر ترسی از گرگ های تکثیر شده آن در سراسر دنیا نیز ندارند، کسب وکارهای مبتنی بر وب همراه با تسهیل گری بی نظیر شبکه های اجتماعی، خود را برای مصافی از جنس پهنای باند و ارتباطات انسانی بر محور بازی برد- برد آماده می کنند، همانگونه که امروز در اصفهان، می توان رد پاهای کم رنگی از اقتصاد شهری مبتنی بر گردشگری و فرهنگ را در پیوند با تفکر خلاق و شبکه شهرهای خلاق مشاهده کرد، می شود فرداهایی که محور صفوی از فضای کالبدی به عالم معنا پای بگذارد را هم متصور شد، اما اگر کسی گمان ببرد که با نشستن بر دروازه های تغییر، فردایی بهتر، خود به خود و تنها با گذر کردن آینده از زمان حال، ساخته خواهد شد، باید به او یادآور شد اگرچه رم یک شبه ساخته نشد اما بدون سازنده نیز نبود، فردا همان رم، اصفهان و اندلسی است که پیش از ساخته شدن، تنها رویا و امیدی در دل بود که در حرکت دوّار روزگار با تفکری خلاقانه ساخته شد.