به پيشنهاد انجمن قلم ايران و تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي، روز چهاردهم تيرماه، به عنوان «روز قلم» در تقويم رسمي جمهوري اسلامي ايران به ثبت رسيده است. اين روز را، به همه قلم به دستانِ متعهد و دلسوز، که از قلم به نيکي استفاده و در راه کمال آدمي و انسان سازي کوشش ميکنند، تبريک ميگوييم که؛ عرصه جولانِ قلم، نمايشگاه توانمنديهاي انديشمندان بوده است و امير بيان، حضرت علي عليهالسلام در اين مورد ميفرمايد: «انديشههاي دانشمندان، به بلنداي قدرت قلمهاشان است.»
از مهمترین رویدادهاى زندگى بشر پیدایش خط، و راه افتادن قلم بر صفحه کاغذها یا سنگ ها بود، و همان بود که دوران تاریخ را از ما قبل تاریخ جدا کرد.
مرحوم علامه طبرسي رحمهالله، در تفسير مجمع البيان، در مورد قلم مينويسد: «پايه امور دين و دنيا بر دو چيز است: قلم و شمشير و شمشير زير پوشش قلم قرار دارد.»
و البته "قلم " وسیله اى است براى "ما یسطرون " و نوشته ها که قرآن به هر دو سوگند یاد کرده است، هم به "ابزار" و هم به "محصول" ابزار.
سوگند خداوند به «قلم» و «نوشته»، قلم را قداست و نوشتن را حرمت بخشيده است. درخت قلم، اگر ريشه در «تعهّد» و «تديّن» داشته باشد، ميوهاش شيرين و ماندگار است. ارزش هر قلم، به «پيام» آن است و عظمت نوشته، به محتوايش. چه دستهايي قلم شده تا قلم در دست پاکان قرار گيرد و چه بسيار نويسندگان شجاع که «شهيد قلم» شدهاند. نويسنده متعهّد، تکتيراندازِ ميدان نبرد انديشههاست و براي پيروزي، نيازمند «مهارت»، «دقت»، «هدفگيري»، «لحظهشناسي» و «سرعت عمل» است.
عظمت این سوگند هنگامى آشکارتر مى شود که توجه داشته باشیم آن روزى که این آیات نازل گشت، نویسنده و ارباب قلمى در آن محیط وجود نداشت، و اگر کسانى مختصر سواد خواندن و نوشتن را داشتند تعداد آن ها در کل سرزمین مکه که مرکز عبادى و سیاسى و اقتصادى حجاز بود به بیست نفر نمى رسید، آرى سوگند به قلم یاد کردن در چنین محیطى عظمت خاصى دارد.
«قلم» دارای سه ویژگی است که شامل:
1- باقي بودن: سخن فرار ميکند و نوشته باقي است. امير مؤمنان علي عليهالسلام در سخن جالبي ميفرمايد: «دانش را با نوشتن در بند کنيد» تا باقي بماند و از کفتان نرود.
2- دقيق بودن:بيان و سخن معمولاً دقيق نيست. اگر قرار بود کتابي که هزار سال پيش نوشته شده، زباني به ما ميرسيد و در جايي نوشته نميشد، هيچ گاه به طور دقيق به ما نميرسيد و در واقع ما کتاب ديگري را پيش روي خود ميديديم.
3- عميق بودن: مطالب نوشته عميق و فکرشده است؛ در حالي که به طور معمول سخنان، بدون تأمل گفته ميشود و
کم محتواست. نويسندگان گاه يک ساعت فکر ميکنند و يک خط مينويسند، ولي در سخن نميتوان آن دقت را رعايت کرد. علامه طبرسي رحمهالله در اين مورد مينويسد: «بيان دو گونه است: بيان زبان و بيان قلم. بيان زبان، با گذشت زمان کهنه ميشود و از بين ميرود، ولي بيان قلم تا ابد باقي است.»
گردش نیش قلم بر صفحه کاغذ، سرنوشت بشر را رقم مى زند، لذا پیروزى و شکست جوامع انسانى به نوک قلم ها بسته است. قلم انسان هایى را که جدا از هم، از نظر زمان و مکان، زندگى مى کنند پیوند مى دهد، گوئى همه متفکران بشر را در تمام طول تاریخ، و در تمام صفحه روى زمین در یک کتابخانه بزرگ جمع مى بینى !
