چشم هامان هم اگر به نمودار سنجش هوا بر سر چند فلکه معروف شهر باشد وضعیت هشدارش بر سالم بودن می چربد.
اما زندگی با همه طعم آلاینده ها در شهر فعلا جاریست؛ هرچند سرازیری اش به افزایش بیماری های مرتبط با آلودگی هوا منتهی می شود.
بر اساس آمار سازمان محیط زیست در سال نود و چهار، 976 واحد آلاینده صنعتی در استان اصفهان مشغول به کار بوده که هنوز هم با همان شدت با پرداخت عوارض آلایندگی به آلوده کردن محیط زیست ما اشتغال دارند.
آلودگی های صنعتی که ده درصد میزان آلاینده های زیست محیطی استان را تشکیل می دهند با تهدید منابع آبهای سطحی و زیرزمینی، خاک و هوا، مانند بختکی بر جان طبیعت و آدمیان باشنده در این دیار افتاده اند.
صنایع را که نمی شود حذف کرد! پس معاش مردم چه میشود؟ اما می توان که تعارض آنها را با محیط زیست به حداقل رساند!
این همه دانشگاه و تحصیل کرده در استان که بعضی از آنها در ایران و جهان از نخبگان علم و فن آوری هستند اگر به درستی و در یک رابطه معقول اقتصادی با حفظ حقوق مالکیت معنوی شان می توانند در میان مدت مرهم این زخم های کهنه باشند.
مدام در اخبار می شنویم که ما در صنعت نانو یا فلان بستر فن آوری چشم جهانیان را خیره کرده ایم اگر این محصولات عقل بشری فقط در گلخانه های دانشگاه یا صفحات آرشیو روزنامه ها روزگار بگذرانند پس به چه دردی می خورند؟
در قانون آمده که 1 درصد فروش تولیدات صنایع آلاینده به عنوان عوارض زیست محیطی برای مقابله با تبعات عملکردشان اخذ و توسط مسوولان استانی به شهرداری ها و دهیاری های منطقه اختصاص می یابد.
تا سال گذشته برای مثال پالایشگاه اصفهان مبلغی در حدود 150 میلیارد تومان به طور سالانه باید پرداخت می کرده که پس از کش و قوس های فراوان بنا شده از اسفند 94 آن را پرداخت کند اما هنوز محل مصرف و اصل این پرداخت آن مشخص نشده است.
این تنها یکی از موارد است. نیروگاه های برق شهید منتظری و اسلام آباد یا کارخانه ذوب آهن از مظنونان همیشگی آلودگی هوا در اصفهان هستند که گویا دلخوش به پرداخت عوارض همچنان در همان در قبلی پاشنه می چرخانند.
درست است که هرازگاهی اعلام می کنند که فلان سیستم را ارتقاء داده اند یا از آلودگی کوره شماره چند، چند درصدی کم شده اما درد نفسی که مردمان می کشند می گوید نه!
بر اساس قانون 3 درصد از 9 درصد عوارض ارزش افزوده به داخل استان برمی گردد که سهم تقریبی عوارض آلایندگی در آن معادل 50 میلیارد تومان در سال است، عمده این مبلغ نصیب شهرداری اصفهان می شود و اینکه با آن چه می کند؟ باید پاسخگو باشند.
از صنایع که بگذریم، یک میلیون دستگاه خودرو و 500 هزار موتورسیکلت در سطح استان تردد می کنند که عمده آنها در شهر اصفهان هستند و 70 درصد آلودگی هوای شهر بر گردن آنها است.
شهرداری اخیرا تلاش کرده تا مطرح کردن موتور سیکلت های برقی و ترویج فرهنگ دوچرخه سواری بخشی از انتقادات به کم تحرکی خود در بحث محیط زیست را پاسخ دهد.
درست است که دوچرخه و سه شنبه های بدون خودرو چیز خوبیست اما کافی است؟ حتی برای کمتر کردن یک روز از آلودگی هم کافی نیست!
نکته طنز سه شنبه بدون خودرو هم ترافیک سرسام آور خیابان های موازی چهارباغ است که هرچه آن وسط رشته می بافند در اطراف پنبه می شود!
فرهنگ دوچرخه سواری و پیاده روی نیاز ضروری شهر است اما بدون توجه به مقتضیات، مقدمه و مؤخره آن طرحی ابتر است.
برای گسترش این چنین سبک زیستی نیاز به توسعه شهری بر مبنای پیاده روی است که به جز نمونه های چهارباغ در بقیه شهر خبری از این سبک شهرسازی نیست.
نیاز بعدی شهر برای نجات از چنگال آلودگی هوا، سیستم حمل و نقل پاکیزه، با قابلیت دسترسی بالا در همه نقاط شهر به خصوص مناطق دورتر از مرکز و حومه شهر است.
البته برای نمونه ما یک مترو داریم که الحمدالله با الگو گرفتن از تهران، 15 سالی، سانتیمتر به سانتیمتر آن را توسعه داده ایم و حالا توانسته ایم تا چهار راه تختی آن را برای چند ساعتی در روز فعال کنیم، آن هم هر نیم ساعت یک بار.
اگر حمل بر بی انصافی نشود آدم را یاد قطار دودی تهران به ری می اندازد که مسافر پس از طی هزاران کیلومتر با شتر یا پیاده خود را به ری می رساند و بعد می توانست با قطار تا دارالحکومه با خیال راحت برود.
مترو به کنار، مابقی سیستم حمل و نقل درون شهری از جمله اتوبوس و تاکسی ها نیاز به نوسازی بنیادی دارند.
کم نیستند اتوبوس هایی که علامت گازسوز بودن بر آنها نقش بسته اما دودی دارند به قدرت ماشین دودی های قدیم، این معضل در خطوط تندور کمتر به چشم می آید اما اتوبوس های مناطق کمتر برخودار شهر مثل دارک، زینبیه، گلستان یا گز و برخوار قدیمی، مستعمل و دودزا هستند.
نبود ساز و کار مشخص برای برخورد با خودروهای فاقد معاینه فنی مزید بر علت شده اند، هرچند حجم کار بالاست و با توجه به وظایف گسترده نیروی انتظامی انتظار از این نیرو باید معقول باشد اما باید با یاری دیگر دستگاه ها و خود شهروندان این مشکل به سامانی برسد.
در این میان درک هنجارهای زندگی مدرن شهری، حفاظت از محیط زیست به صورت جمعی و فردی باید در میان شهروندان به یک مساله تبدیل شود.
سازمان محیط زیست باید پاسخگو باشد که درقبال این حجم عظیم آلودگی به جز ریزگردهای با منشاء خارجی، غیر از صدور اخطار چه کرده است؟!
آیا توانسته حریف کارگاه های غیرمجاز و مجاز تولید گچ و کوره های آجرپزی بشود؟
از سر ریز شدن زباله های بیمارستانی یا پس آب های صنعتی و زه آب های کشاورزی آلوده به سموم در رودخانه ها یا نفوذ شیرآبه های سمی به آبهای زیرزمینی جلوگیری کند؟
اگر کار شده پس چرا خاک و آب و هوا هر روز آلوده تر می شوند و اگر نمی شود کار کرد پس یا به مردم گزارش بدهند یا خود را از بند مسوولیت برهانند و استعفا دهند.
بزرگترین مخاطره فردای کشور ما همین محیط زیست و خطر تخریب غیرقابل بازگشت آن است.
قرار نیست با مسکن های مقطعی و انجام وظایف بدیهی مثل توزیع بنزین یورو 4، گذران وقت کنیم. اینجاست که همتی جهادی و بصیرتی فردابین نیاز است.
قرار نیست دلمان را خوش کنیم که به فلان استاندارد اروپایی در مصرف گاز، بنزین یا کاهش کربن نزدیک شده ایم.
صحبت از شکستن مرزهای خودساخته ذهنی است، اگر می خواهیم در اقلیم و جغرافیای ایران زندگی کنیم باید آن را به بهترین وجه ممکن نگه داری کنیم و بدون شعار دادن، در عمل استانداردهای خودمان را در حفظ محیط زیست و استفاده از فن آوری های دوست دار محیط اجرا کنیم.
از نسل ما که گذشت اگر می خواهیم فرزندانمان دیگر پاییزی اینقدر خاکستری نداشته باشند باید از همین حالا شروع کنیم.
