متاسفانه آلودگی امروز و بحران شدیدی که در کلانشهرها شاهد آن بودیم مساله امروز و این هفته و یک ماه پیش نیست، بلکه ستادهای بحران و اضطرار، که امروزه تشکیل می شود و فردا بی شک با کنار رفتن خبر آلودگی کلانشهرها از تیتر اول روزنامه ها و فضای مجازی، به فراموشی سپرده می شود؛ باید حداقل از 15 سال پیش برگزار می شدند و اگر بتوانیم به اقدامات عملی در زمینه مبارزه با این آلودگی های جانکاه دست پیدا کنیم در واقع برای 15 سال آینده کاری از پیش برده ایم و در بهترین حالت اگر از امروز به فکر چاره ای برای آلودگی هوا باشیم(البته اگر این اتفاق بیفتد!) ما حداقل تا 10 سال آینده محکوم به تنفس هوای آلوده خواهیم بود!
اصفهان به گفته سخنگوی شورای شهر و به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان؛ در سال 92 تعداد روزهای با هوای پاک و سالم آن 72روز، تعداد روزهای ناسالم برای افراد حساس150 روز، تعداد روزهای ناسالم برای عموم 54 روز بوده است و سال بعد این میزان برای روزهای پاک به 146 روز، روزهای ناسالم برای گروه های حساس به 103 روز، تعداد روزهای ناسالم برای عموم به 24 روز رسید و سال قبل نیز روزهای سالم 186؛ ناسالم برای گروه های حساس 78 و روزهای ناسالم برای عموم به 12 روز کاهش یافت.
امسال نیز کیفیت هوا با قرار گرفتن در وضعیت ناسالم برای عموم این فاجعه را بیشتر به گوش مسوولین و مردم گوشزد کرد. در ابتدا که هر پیشرفت در اوج گرفتن شاخص کیفیت هوا دیده می شد؛ سماجت مسوولین حتی برای یک اقدام موقت نیز، بیشتر می شد و با آنکه شاخص کیفیت هوای اصفهان به بیش از 150 رسید، هیچ اقدامی حتی در جهت تعطیلی مدارس دیده نشد! به نقل از ایسنا و گفتگو با بابک صادقیان مسوول آزمایشگاه هوای اداره کل محیط زیست استان اصفهان: در حالی که شهر تهران با شاخص های کمتر از 150 و 200 چند روز متوالی تعطیل شد اما در اصفهان تعطیلی منوط به افزایش شاخص های کیفیت هوا بیش از 200 و رسیدن به وضعیت بسیار ناسالم می باشد! چرا که با رسیدن به حد ناسالم باز هم شاهد بی اهمیتی مسوولان بودیم.
شهر اصفهان به آن علت که توسط جمعیت و صنایع فراوان، محاصره شده است، در این روزها دیگر نفسش بالا نمی آید و اقداماتی چون سه شنبه های بدون خودرو و تشکیل پویش مردمی ترافیک و امثالهم نیز، درد مزمن آلودگی این شهر را درمان نکرده است و باید به جای آنکه به فکر درمانهای موقت و بی فایده باشیم به دنبال پادزهرهای اساسی این هوای زهرآلود بگردیم! خارج کردن صنایع آلاینده و ممنوعیت تولید و بهره برداری از معادن در شعاع 50 کیلومتری اصفهان و برنامه ریزی برای مبارزه با منشا ریزگردها که با گذشت زمان و به علت بی توجهی به مسایل محیط زیستی روز به روز میزانشان افزایش می یابد و باید گفت با خشک شدن و عملکرد نامطلوب و ناموفق هر کدام از تالاب ها و رودخانه های استان، هرکدام به یک منشا جدید گرد و غبار در اطراف اصفهان تبدیل شده و بر آلودگی هوای اصفهان می افزایند.
طبق گفته مسوول آزمایشگاه هوای محیط زیست استان، ذرات کمتر از 5/2 میکرون یکی از مهم ترین شاخص های آلودگی هوا می باشد که منشا آن طبیعی و انسان ساز است و در اصفهان به علت جمعیت زیاد و صنایع آلاینده متعدد، بحث انسان سازآن بسیار بیشتر مطرح است چرا که سوخت و فعالیت صنعتی مهم ترین و تاثیرگذارترین مسایل بر ذرات کمتر از 5/2 میکرون هستند.
رییس شورای شهر تهران در مصاحبه ای به مهرگفت: اگر دولت های گذشته و کنونی بودجه 2 میلیارد دلاری توسعه خطوط مترو را که مصوب مجلس هشتم است، به موقع پرداخت کرده بودند، امروز شاهد تداوم آلودگی هوا نبودیم. شاید در مورد مترو اصفهان نیز بتوان چنین حرفی را زد اگر در اصفهان نیز بهره برداری و اتمام ساخت مترو تا این حد کند نبود و بهبود ناوگان حمل و نقل عمومی و پیشرفت هرچه سریع تر ساخت مترو و همچنین معضل تردد خودروهای فرسوده، طی سال های کذشته؛ حل شده بود امروزه شاهد گذشت شاخص کیفیت هوای اصفهان از مرز157 و ناسالم شدن هوای برای عموم مردم با این شدت، نبودیم!
طبق گزارش ملی محیط زیست طی سال های 83 تا 92 با توجه به بررسی عوامل و میزان آلاینده ها؛ عوامل مختلف از جمله: جمعیت، مصرف سوخت، استاندارها و راهکارهای مدیریتی کاهش آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانه ای؛ در انتشار آلاینده ها موثر است. بر طبق این گزارش در بازه ی زمانی سال های 89 تا 92 کیفیت بنزین مصرفی نه تنها ارتقاء پیدا نکرده است؛ بلکه مطابق با اعلام رسمی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی، ترکیبات تولیدی واحدهای پتروشیمی شامل بنزین پیرولیز و ریفورمیت طی این سال ها به سوخت اضافه شده است. نگران کننده تر و بغرنج تر آنکه طبق استاندارملی شماره 4904 حد استاندارد ترکیبات آروماتیک و بنزن موجود در سوخت، به ترتیب، حداکثر 35 درصد و یک درصد است. همچنین ناگفته نماند که برای آلاینده ی بنزن هیچ حد قابل تحملی برای انسان در هوای آزاد مطابق نظر سازمان بهداشت جهانی وجود ندارد؛ در واقع باید گفت غلظت این ماده در هوای آزاد باید صفر باشد؛ این در حالی است که درصد بنزن و ترکیبات آروماتیک در بنزین های تولیدی واحدهای پتروشیمی، طی این سال ها، بسیار فراتر از حد استاندارد است. تا جایی که درصد بنزن موجود از حداقل 2 تا 40 برابر در سوخت پالایشگاه های کشور وجود داشته و درصد ترکیبات آروماتیک نیز بیش از 2 برابر حد مجاز بوده است!
حال علاوه بر وضعیت سوخت موجود در کشور در سال های نامبرده، تردد خودروهای فرسوده و همچنین خودروهای جدید و تقریبا غیراستاندارد، هزاران هزار اتوبوس و مینی بوس و... آلاینده و فعالیت های صنعتی در مجاورت شهر ها و میزان روزافزون ریزگردها در هوای کشور، تغییر الگوی مصرف و افزایش جمعیت انسان و خودروهای شخصی و بسیاری مشکلات دیگر که از ده ها سال پیش وجود داشته و نه تنها حل نشده بلکه با گذشت زمان افزایش یافته و عمیقا ریشه دوانیده است؛ دیگر احتیاجی به پرسیدن علت افزایش آلودگی و بالا رفتن شاخص کیفیت هوا نیست؟! و بی شک پاسخ آنکه کیفیت هوای شهر اصفهان طی سال های 86 تا 92 بین 100 تا بیش از 300 روز، در یکی از شرایط ناسالم، بسیار ناسالم و یا خطرناک قرار داشته است، چیست؟
با آن که مشکلات و علل آلودگی از سال های گذشته تا به امروز، بسیار واضح و مبرهن بوده اند اما طی سال های اخیر اقدامی عملی و کارآمد به صورت موثر و بلندمدت دیده نشده است، جز یک سری اقدامات موقت و گذارا مانند؛ تعطیلی مدارس، راه خلاص دیگری از این بحران را مشاهده نکرده ایم! بر طبق صحبت های روزهای اخیر رییس جمهور: دولت برای رفع آلودگی هوا، قدم های بزرگی برداشته است و از سال گذشته به دنبال تولید خودروهای برقی بوده ایم اما تاکنون با مشکل بودجه مواجهه شده ایم. رییس جمهور راهکارهای مقابله با آلودگی هوا در کلانشهرها را در دستورکار قرار داده است و با نام بردن از اقدامات دولت در سه سال اخیر مانند: تبدیل سوخت مایع مراکز صنعتی و نیروگاه ها به سوخت گاز و آوردن بنزین یورو4 در جایگاه های کلانشهرها و بهبود حمل و نقل عمومی و خروج خودروهای فرسوده از ناوگان حمل و نقل کشور بوده است.
بنا به گفته اقبال شاکری، رییس کمیته عمران شهرداری تهران: با بیان اینکه 80 درصد آلودگی ها از طریق وسایل نقلیه بی کیفیت ایجاد می شود؛ تا کی باید مسوولان بی کفایت حضور داشته باشند؟ و برخی مدیران به جای آنکه ماسک آلودگی هوا را روی دهان خود بزنند بر چشم هایشان زده اند! بی شک این مسوولان نیازی به زدن ماسک بر روی دهان ندارند چرا که محل کار و محیط زندگیشان به نحوی است که زیاد وارد اصطحکاک با هوای آلوده نمی شوند و به این نوع ماسک ها نیز نیازی نخواهند داشت و ماسک را باید به عموم مردمی داد که بر سر چهارراه ها و در قلب آلودگی خیابان ها به کار مشغولند در واقع به رانندگان تاکسی، کارگران ساختمانی و در کل تمام اقشار جامعه که به شدت با هوای آلوده دست و پنجه نرم می کنند!
